احکام دو دقیقه ای 4

یکی از شیوه های جذاب در بیان احکام شیوه نکته ای است که مبلغان در مسائل مبتلابه، میتوانند نکات کلیدی و مورد نیاز مخاطبان را در قالب احکام نکته ای به میزان فرصتی که در اختیار دارند بیان نمایند. احکام دو دقیقه ای شیوه نکته ای در موضوعات متنوع است.

شش نکته درباره پرستارى‏

۱. پرستارى از بیمار از مصادیق فعل معروف، و عملى مستحب است. در روایات آمده است از حقوق همسفر بر همسفر آن است که چنانچه‏ یکى از آنان بیمار شود، سایر همراهان تا سه روز در کنار او باشند. و ضمن مراقبت از وى، نیازهایش را تأمین نمایند.
۲. ترک نماز جماعت جز با عذر همچون پرستارى از بیمار سزاوار نیست.
۳. پرستارى هر یک از زن و مرد اجنبى از دیگرى در صورت عدم پیدایى محذور شرعى همچون لمس و نظر جایز است و در فرض وجود محذور تنها در حال ضرورت جایز است.[۱]
۴. پرستارى براى همگان مطلوب است نه قشر خاصى.
۵. دکتر و پرستار محرم نیستند، نه بر بیمار و نه بر خودشان، لذا باید شئونات اسلامى رعایت شود. و نمى ‏توان با عذرهایى همچون شغل و همکار بودن و قصد بد نداشتن، دل پاک داشتن، حریم ‏ها را شکست.
۶. پرستار همچون طبیب اگر بر بیمار آسیبى برساند، در برخى از موارد ضامن است. همچون عدم آشنایى کافى، سهل انگارى، عدم رعایت قوانین و ضوابط درمان و …

چهار نکته درباره عید و شادى‏

نیاز به عید و شادى یک نیاز طبیعى است که باید با معیارهاى زیر همراه باشد:
۱. همراه با گناه نباشد. (برخى فکر مى ‏کنند در ایام شادى هر کارى بخواهند مى ‏توانند انجام دهند، همچون رقص، بدحجابى، موسیقى و …)
۲. همراه با مزاحمت نباشد.
۳. نوع شادى حلال باشد
۴. افراطى نباشد و …

سه برداشت غلط از احکام‏

۱. شکى نیست که احکام الهى آسان است، ولى فرق است بین سهل بودن و سهل انگارى که برخى از مردم به تصور این که دین آسان است در احکام الهى سهل انگارى مى ‏کنند.
۲. برخى از مردم که به ضوابط شرعى آشنایى ندارند، تصور مى ‏کنند مذهبى ‏ها سختگیرى مى ‏کنند در حالى که دلیلى بر عملکرد خود ندارند.
۳. فراوانى گناه موجب حلال بودن نیست، اگر با گناه برخورد نشد، دلیل حلال بودن آن نیست. برخى از مردم تصور مى ‏کنند رسم بودن و سنت ‏هاى اجتماعى دلیل بر حلال بودن است، در حالى که چنین نیست.

دو نکته درباره قربانى‏

۱. خون قربانى نجس است و به هر جا برسد باید شسته شود. خون ‏هایى که در گردن حیوان مى ‏ماند نیز باید شسته شود و الّا غذا نجس مى ‏شود. ولى پس از ذبح، خون ‏هایى که در رگ ‏ها به مقدار متعارف مى‏ ماند پاک است.
۲. نباید مساجد را با خون قربانى نجس ‏کنند زیرا نجس کردن مساجد حرام است.[۲]

چند نکته درباره گفتگو

گفتگو خط قرمزهایى دارد به چند نمونه از آنها اشاره مى ‏شود:
۱. به گناه منتهى نشود. (مثل غیبت، تهمت، دروغ)
۲. محرک نباشد.
۳. موجب فتنه نباشد.
۴. رکیک نباشد.

احکام فورى‏

برخى از مسائل شرعى باید در اولین فرصت انجام شود همچون:
۱. جواب سلام.[۳]
۲. اداى بدهى در صورتى که طلبکار، طلب خود را مطالبه نماید.
۳. سجده سهو بعد از نماز.[۴]
۴. اداى امانت.[۵]
۵. تطهیر مسجدى که نجس شده.[۶]
۶. خواندن نماز آیات در حوادث طبیعى همچون زلزله، ماه گرفتگى، خورشید گرفتگى و …[۷]

چند نکته درباره تسلیت‏

۱. تسلیت به مصیبت دیدگان اعم از بزرگ و کوچک و زن و مرد، همچنین تسلیت صاحبان عزا به ‏یکدیگر پس از دفن میّت مستحب است.[۸]
۲. ابراز همدردى با مصیبت‏ دیدگان بر حسب شأنشان، متفاوت است، به عنوان مثال نسبت به کودک یتیم، دست کشیدن بر سر او مستحب است. البته در حصول ثواب تسلیت، صرف حضور نزد صاحب عزا و دیدار با او کفایت مى ‏کند،[۹] هر چند ابراز همدردى با گفتن کلمات تسلى بخش افضل است. لکن برپایى مجلس سوگوارى و اطعام مردم از سوى صاحب عزا، استحباب ندارد؛ هر چند جایز است. به خصوص زمانى که بر اثر ترک آن آبروى صاحب عزا به خطر بیفتد.
۳. در استحباب تسلى دادن به مصیبت دیدگان، فرقى بین زن و مرد نیست.
۴. تسلیت ‏دادن مستحب است، خواه پیش از دفن و خواه بعد از دفن.[۱۰]
۵. فرستادن غذا براى بستگان میت در مدتى که به قصد عزادارى نشسته ‏اند، مستحب است.[۱۱]
۶. غذا خوردن نزد مصیبت زدگان مکروه است.[۱۲]
۷. صاحب عزا تا سه روز مناسب است براى عزا بنشیند.[۱۳]
۸. به صبر و فراموشى واداشتن صاحبان ‏عزا از مستحبات مؤکد است.

چهار نکته درباره احترام به مسلمان‏

۱. جان و مال و آبروى انسان مسلمان، محترم است.
۲. پیکر بى جان مسلمان مانند زنده او محترم است. از این رو غسل، کفن و دفن آن واجب است. و آنچه موجب هتک او شود، حرام است.[۱۴]
۳. دفن مسلمان در جایى که بى ‏احترامى به او باشد، مانند جایى که خاکروبه و کثافت مى ‏ریزند، جایز نیست.[۱۵]
۴. تخلى روى قبر مؤمنین در صورتى که بى احترامى به آنان باشد، حرام است.[۱۶]

انسان ‏هایى که داراى احترام نیستند

جان، مال و آبروى مسلمان محترم است و برخى از مردم از نظر فقهى حرمتى ندارند همچون:
۱. کافر.[۱۷]
۲. مرتد.[۱۸]
۳. متجاهر به فسق که مى ‏شود غیبت او را کرد.
۴. فرق ضاله (بهائیت، غلات، خوارج، ناصبى، ساب النبى و …)[۱۹]

احترام مقطعى و همیشگى‏

رعایت آداب در مناسبت‏ هاى عزاى معصومین علیهم السلام بسیار مناسب و زیباست، اما این آداب دو گونه است: برخى مقطعى است مانند به تأخیر انداختن مجالس عقد و عروسى و حالت حزن داشتن، لباس سیاه بر تن کردن، آرایش نکردن و … و برخى از احترام ‏ها همیشگى است و نمى ‏توان بعد از مناسبت آنها را رعایت ننمود مانند شرکت در مجالس گناه، تراشیدن ریش، آرایش زنان در برابر نامحرمان، استفاده از سى ‏دى ‏هاى مبتذل و …

پی نوشتها:

———————————–

[۱] فرهنگ فقه، ج ۲، ص ۲۵۳.

[۲] عروه الوثقى، ج ۱، ص ۱۷۷.

[۳] توضیح المسائل مراجع، م ۱۱۳۸؛ عروه الوثقى، ج ۱، ص ۵۵۷، م ۲۵.

[۴] همان، م ۱۲۵۰.

[۵] همان، م ۲۷۰۰.

[۶] همان، م ۹۰۰.

[۷] همان، م ۱۱۳۸.

[۸] فرهنگ فقه، ج ۲، ص ۴۷۶.

[۹] تحریرالوسیله، چهار جلدى، ج ۱، ص ۱۶۸.

[۱۰] تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۸۶؛ عروه الوثقى، ج ۱، ص ۳۲۵.

[۱۱] مرآت الکمال، ج ۳، ص ۵۴۵؛ تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۸۶؛ عروه الوثقى، ج ۱، ص ۳۲۵.

[۱۲] عروه الوثقى، ج ۱، ص ۳۲۵.

[۱۳] تحریرالوسیله، ج ۱، ص ۱۷۱.

[۱۴] فرهنگ فقه، ج ۱، ص ۲۸۸.

[۱۵] توضیح المسائل مراجع، ج ۱، م ۶۲۱.

[۱۶] همان، م ۶۴.

[۱۷] همان، ص ۸۴، م ۱۰۶ و ۱۰۷.

[۱۸] همان، ص ۸۷، م ۱۱۰.

[۱۹] توضیح المسائل مراجع، ج ۱، ص ۸۷، م ۱۱۰.

محمود اکبری

مطالب مرتبط:

1. احکام دو دقیقه ای-۱
2. احکام دو دقیقه ای-۲
3. احکام دو دقیقه ای-۳
4. احکام دو دقیقه ای-۴
5. احکام دو دقیقه ای-۵