پراکندگی جغرافیایی مذاهب فقهی اسلام
1. مراکز تجمع امامیه:
بیشتر امامیه (شیعیان دوازده‌امامی) در هند، ایران، عراق، آذربایجان، لبنان، افغانستان، پاکستان و کشورهای حاشیة خلیج فارس مانند یمن و بحرین زندگی می‌کنند. بر اساس آمار، 89% مردم ایران۶۰ تا ۶۵% مردم عراق و ۳۰% مردم کویتو ۱۶% از مردمان امارات متحده عربی شیعة دوازده‌امامی هستند. از شیعیان لبنان، آذربایجان، عربستان سعودی، بحرین و قطر، آمار دقیقی در دست نیست. همچنین بنابر آمار ۲۰٪ مردم پاکستان شیعه هستند که البته بخشی از آنها بخصوص در کشمیر، اسماعیلی‌اند. اما شیعیان یمن، عمدتاً از زیدیه هستند، همچنین بخشی از مردم ترکیه و سوریه نیز شیعة علوی هستند.
حوزه‌های فقهی امامیه در عصر حاضر:
- ایران: قم، مشهد، اصفهان، تهران، شیراز، تبریز، و ...
- عراق: نجف اشرف، کربلا، کاظمین، سامراء
- سوریه: دمشق، حلب
- لبنان: بیروت، صور، صیداء، نبطیه
- پاکستان: کراچی، ملتان
- هند: لکنهو، حیدرآباد، لاهور
- حاشیة خلیج فارس: بحرین، کویت، احساء و قطیف (عربستان)، امارات.
2. مراکز تجمع حنفیه:
این مذهب در بین مذاهب چهارگانه اهل سنت بیشترین پیرو را دارد و عمدة
پیروان این مذهب نیز در کشورهای آسیای میانه، افغانستان، پاکستان، چین،
ترکیه، بالکان، شبه قارة هند، اندونزی، مالزی، آسیای مرکزی و ایران (مناطق
شمال شرقی، شرق و جنوب شرقی) قرار دارند. گفته می‌شود 70٪ مسلمان‌های جهان
پیرو این مذهب هستند.
3. مراکز تجمع شافعیه:
این مذهب هم اینک بر دشت‌های مصر، فلسطین و مناطق کردنشین غلبه داشته و
بیشتر، مسلمانان اندونزی، مالزی، فیلیپین، هند، چین، استرالیا و اکثریت اهل
تسنن ایران نیمی از مسلمانان یمن از پیروان آن به شمار میآیند. این مذهب
دومین مذهب اهل تسنن عراق بوده و در حجاز رقیب مذهب حنبلی است. در شام یک
چهارم مسلمانان شافعیاند. شافعیان هند نسبت به حنفیها کمشمارند. مذهب
شافعی در افغانستان از رواج کمی برخوردار است.
4. مراکز تجمع مالکیه:
مذهب مالک پیش از ظهور مذهب شافعی، بر حجاز، مصر و سرزمینهای آفریقایی
اطراف آن، اندلس و سودان غلبه داشت و در بغداد هم حضور چشمگیری داشت تا آن
که پس از سال 400 ق رو به افول نهاده، با ظهور مذهب شافعی در مصر، مذهب
مالکی در آن به جایگاه دوم تنزل یافت اما موقعیت خود در شرق آفریقا را از
دست نداد.
امروزه مذهب مالکی در قسمتهای شمالی آفریقا، سودان، الجزایر، تونس، در
قسمتهای کوهستانی مصر، سودان، کویت، قطر، بحرین غلبه دارد و در فلسطین و
عربستان هم ـ به ویژه منطقه احساء ـ به صورت محدودتر ادامه حیات میدهد.
5. مراکز تجمع حنبلیه:
مذهب حنبلی در عربستان مذهب نخست است. در منطقه نجد عربستان اهل تسنن بیشتر
حنبلی بوده و در حجاز با مذهب شافعی و در احساء با مذهب مالکی رقابت
میکند.
یک چهارم مسلمانان شام حنبلی هستند. این مذهب سومین مذهب در فلسطین است و
پیروان کم شماری در مصر، عمان و افغانستان دارد.
6. مراکز تجمع زیدیه:
زیدیه مذهب غالب در شمال یمن و جنوب شرق عربستان است. مهمترین سکونت‌گاه
زیدیان کشور یمن است که حدود ۴۵٪ جمعیت آن را شیعیان می‌دهند. 25% از جمعیت
یمن را زیدیه تشکیل می‌دهند.
7. مراکز تجمع اباضیه:
اباضیه عمدتاً در عمان، زنگبار، تونس، الجزایر و لیبی ساکنند. عمان مراکز
اصلی آنهاست و تنها کشور مسلمانی است که کیش اباضی در آن مذهب اکثریت است،
پادشاه آن نیز این مذهب را دارد و بر پایه داده‌های کتاب واقعیت‌های جهان
سیا حدود ۷۵٪ جمعیت آن اباضی مذهب به شمار می‌روند. البته در گذشته اباضیان
در پهنه بسیار گسترده‌تری (حتی در اندلس) می‌زیستند.
1- در سال 2010 میلادی، آیین مسیحیت با گسترش در ۳۳٪ نوع بشر، بیشترین گسترش را روی کرة خاکی دارد، و پس از آن اسلام با گسترش ۲۱٪، بی‌دینی با گسترش ۱۶٪ و آیین هندو با گسترش ۱۴٪ قرار دارند:
