احکام دو دقیقه ای 2

یکی از شیوه های جذاب در بیان احکام شیوه نکته ای است که مبلغان در مسائل مبتلابه، میتوانند نکات کلیدی و مورد نیاز مخاطبان را در قالب احکام نکته ای به میزان فرصتی که در اختیار دارند بیان نمایند. احکام دو دقیقه ای شیوه نکته ای در موضوعات متنوع است.

احکام تفریح‏

شکى نیست که انسان نیاز به تفریح دارد. در قرآن و روایات به داشتن تفریحات سالم اشاره شده است.
در اینجا به گوشه‏ اى از ضوابط تفریحات سالم اشاره مى ‏شود:
۱. گناه نباشد. (مانند موسیقى، استفاده از مواد مخدر، رقص و پایکوبى، بدحجابى، قمار)
۲. مزاحمت براى دیگران نباشد. (مانند سد معبر، بلند کردن صداى ضبط و …)
۳. تضییع حق دیگران نباشد. (مانند شکستن شاخه ‏ها و سوزاندن درختان باغ ‏هاى مردم، استفاده از میوه جات و سبزیجات مردم، تصرف در باغات و مزارع مردم، ایجاد خسارت ‏هاى مالى و جانى و …)
۴. تخریب محیط زیست نباشد. (آتش زدن درختان و گیاهان، آلوده کردن محیط زیست)
۵. ترویج خرفات نباشد.
۶. اسراف و تبذیر نباشد.

چند چیز در مساجد و مشاهد مشرفه معصومین علیهم السلام حرام است‏

۱. نجس ‏کردن حرم‏ امامان علیهم السلام حرام است و اگر یکى از آنها نجس شود، تطهیر آن واجب است.[۱]
۲. ورود جنب و حائض و نفساء به حرم پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم و توقف در حرم ائمه معصومین علیهم السلام جایز نیست.[۲]
۳. نمازخواندن جلوتر از قبور امامان علیهم السلام اگر هتک حرمت حساب شود، باطل است.[۳]
۴. سجده کردن براى امامان معصوم علیهم السلام حرام است ولى اگر براى خدا سجده نماید اشکال ندارد.[۴]

چند نکته درباره نام خدا

۱. بردن نام خدا در آغاز هر کارى مستحب است.[۵]
۲. احترام به اسماء الهى واجب است، از این رو مسّ نام ‏هاى خداوند بدون طهارت (وضو، غسل یا تیمم) حرام است.[۶]
۳. هتک و بى احترامى به نام خدا به هر نحو حرام است.
۴. نجس کردن نام خدا حرام و تطهیر آن واجب است.[۷]
۵. مسّ نام ‏هاى خداوند بدون طهارت حرام است.[۸]
۶. در رکوع و سجود، ذکر خدا واجب است.[۹]
۷. در ذبح حیوان ذکر خدا واجب است.[۱۰]
۸. در شکار حیوان، ذکر خدا واجب است.[۱۱]
۹. قسم، نذر و عهد تنها با نام‏ هاى مختص به خدا منعقد مى ‏شوند.[۱۲]

مسّ آیات قرآن‏

در چند مورد مسّ آیات قرآن و نام ‏هاى مقدس مانعى ندارد:
۱. سایه تابلویى که روى آن بسم الله یا آیه‏ اى از قرآن نوشته شده است.
۲. مسّ آیات قرآن در آینه.
۳. مسّ آیات قرآن در تلویزیون و موبایل.
۴. مسّ آیات قرآن و اسماء جلاله از روى سلفون، شیشه، یووى و …
۵. مسّ کلمات مشترک قرآن در صورتى که به عنوان کلمات قرآن نباشد، مانند ابولهب، ابلیس، فرعون و …

وظایف واجب و مستحبى در رابطه با پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم

مقدس ترین و محبوب ترین چهره در اسلام، پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم است و دو نوع وظیفه نسبت به او در احکام آمده است:
۱. وظایف واجب همچون معرفت و شناخت او، محبت به او و پیروى از دستورات او. قرآن مى ‏فرماید:
«ما آتاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَ ما نَهاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا»[۱۳]
آنچه را رسول خدا براى شما آورده بگیرید (و اجرا کنید)، و از آنچه نهى کرده خوددارى نمایید.
۲. وظایف مستحبى همچون سلام به پیامبر، زیارت پیامبر، صلوات به هنگام شنیدن هر یک از نام‏ ها و القاب پیامبر، نام گذارى فرزندان به نام او و …
مسأله: مستحب است بر مأموم در نماز ظهر و عصر، تسبیح، تحمید و صلوات بفرستد.

صلوات بر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم

صلوات بر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم همیشه مستحب است و در چند مورد حکم ویژه‏ اى دارد:
۱. در پایان تشهد که صلوات واجب است.
۲. هنگام ذکر نام پیامبر مستحب فورى است، حتى در حال نماز. و اگر شنیدن نام پیامبر مکرر باشد، ذکر صلوات هم تکرار مى ‏شود.
۳. دو ذکر سجده سهو صلوات است (بسم الله و بالله و صلى الله على محمد و آل محمد؛ بسم الله و بالله اللهم صل على محمد و آل محمد)
۴. یکى از تعقیبات نماز، صلوات فرستادن است و تعداد خاص ندارد، گر چه در عرف جامعه، سه صلوات فرستاده مى ‏شود.

دو نکته درباره شهید

۱. مسلمانى که از دنیا مى ‏رود، باید غسل داده شود، مگر شهید در میدان معرکه و جنگ.
۲. تماس بدنى با بدن میت غسل مسّ میت دارد مگر در سه صورت:
الف) شهید در معرکه جنگ.
ب) میت مسلمانى که غسلش داده‏ اند.
ج) میتى که تازه مرده و بدنش گرم است.

چند نکته درباره مستحبات زیارت قبور

۱. زیارت قبور مستحب است به ویژه عصر روز پنجشنبه و روز جمعه.[۱۴]
۲. رو به قبله نشستن و گذاشتن دست بر قبر.
۳. خواندن هفت مرتبه سوره قدر.
۴. خواندن سوره حمد و ناس و فلق و آیه الکرسى، هر کدام سه مرتبه و سوره یس.
۵. سلام دادن بر اهل قبور و دعا کردن براى آنان.

پنج نکته درباره دعا

۱. دعا کردن در نماز در تمامى حالات اعم از ایستاده و نشسته، رکوع و سجود به ویژه در قنوت مستحب است.[۱۵] اگر چه طبق فتواى برخى از مراجع به فارسى یا زبان‏ هاى دیگر باشد.[۱۶]
۲. خواسته حرام در دعا، نماز را باطل مى ‏کند.[۱۷]
۳. ثواب دعاها براى خواندن متن دعا است نه ترجمه آن و یا شنیدن و آمین گفتن.
۴. تکرار قسمتى از دعاها اشکال ندارد و اگر بخواهد به قصد ورود بخواند باید به همان نحو که وارد شده بخواند.
۵. فرد ناپاک مى ‏تواند دعا و حدیث بخواند و یا گوش دهد، مگر فرازهایى از دعا که آیات سجده دارد مانند دعاى کمیل و ندبه.

اطلاع رسانى‏

اطلاع رسانى درباره ‏نجاست در سه جا لازم است:
۱. اگر مسجد یا حرم ائمه علیهم السلام نجس شود و خود شخص نتواند تطهیر کند.[۱۸]
۲. اگر میزبان دید که غذا نجس است، باید به میهمان خبر دهد.[۱۹]
۳. اگر کسى چیزى را به دیگرى مى ‏فروشد یا عاریه مى‏ دهد و مى ‏داند که او مى ‏خواهد آن را براى خوردن و آشامیدن استفاده کند، باید نجس بودن آن را اطلاع دهد.[۲۰]

پی نوشتها:

————————————

[۱] توضیح المسائل مراجع، م ۹۰۴.

[۲] توضیح المسائل مراجع، ج ۱، ص ۵۱۷؛ تحریرالوسیله، ج ۱، القول فى احکام الجنب، ص ۳۸.

[۳] توضیح المسائل مراجع، ج ۱، ص ۴۹۴.

[۴] همان، ص ۵۱۷.

[۵] وسائل الشیعه، ج ۱، ص ۴۴۳.

[۶] فرهنگ فقه، ج ۳، ص ۴۳۶.

[۷] فرهنگ فقه، ج ۳، ص ۴۳۶.

[۸] همان، ص ۴۳۷.

[۹] همان، ص ۴۳۷.

[۱۰] جواهر الکلام، ج ۳۶، ص ۱۱۳؛ فرهنگ فقه، ج ۳، ص ۴۳۷.

[۱۱] جواهر الکلام، ج ۳۶، ص ۱۱۳؛ فرهنگ فقه، ج ۳، ص ۴۳۷.

[۱۲] فرهنگ فقه، ج ۳، ص ۴۳۶.

[۱۳] حشر/ ۷.

[۱۴] فرهنگ فقه، ج ۴، ص ۳۳۰.

[۱۵] جواهر الکلام، ج ۱۱، ص ۱۱۸؛ فرهنگ فقه، ج ۳، ص ۶۲۲.

[۱۶] توضیح المسائل مراجع، ج ۱، م ۱۱۳۵.

[۱۷] فرهنگ فقه، ج ۳، ص ۶۲۳.

[۱۸] مجمع الرسائل، ج ۱، ص ۴۳.

[۱۹] مجمع الرسائل، ج ۱، ص ۵۰.

[۲۰] توضیح المسائل مراجع، ج ۱، ص ۹۵.

محمود اکبری

مطالب مرتبط:

1. احکام دو دقیقه ای-۱
2. احکام دو دقیقه ای-۲
3. احکام دو دقیقه ای-۳
4. احکام دو دقیقه ای-۴
5. احکام دو دقیقه ای-۵