انسان عمدتاً دارای یکی از این سه نوع طبیعت است:
1) دارای طبع گرم
2) دارای طبع سرد
3) دارای طبع معتدل
شناخت طبع، بر هر فردی لازم و ضروری است و از طریق آن، می توان بسیاری از مشکلات که معمولاً برای انسان پیش می‌آید پیشگیری کرد.
اصولاً کودکانی که متولد می‌شوند، طبع خود را از پدر یا مادر خویش به ارث می‌برند و تا آخر عمر با آنان خواهد بود و هیچ گاه تغییر نمی‌کند.
انسان با شناخت طبع خویش و با رعایت تغذیه و خوراک مناسب می‌تواند تا حدود زیادی خود را بیمه نماید و خود را از بسیاری از بیماری‌ها مصون بدارد.
طبع یا ماهیت بدن هر کسی همانطور که بیان شد ارثی است و امور ارثی به عوامل زیادی از آن جمله: محیط، آب و هوا، تغذیه، نوع زندگی و شرایط محیط زیست بستگی دارد.
افراد دارای طبع گرم
این افراد به طور معمول دارای بدنی گرمند و با خوردن غذاهای گرمی بخش دچار مشکل می‌شوند؛ صورت آنها جوش می‌زند، بدنشان داغ میشود، گه گاه دچار خارش پوست می‌شوند، پوست سرشان تولید شوره می‌کند و دچار عطش می‌شوند. دمای بدنشان نسبت به سایر افراد بیشتر است، معمولاً حدود نیم تا یک درجه تب دارند، زود عصبی می‌شوند، ولی در مجموع، خون گرم و خوش برخوردند. تعداد افراد دارای طبع گرم نسبت به افراد دارای طبع سرد، کمتر است.
افراد دارای طبع سرد
اکثریت مردم جهان از طبع سرد برخوردار هستند. این افراد معمولاً دارای پوست سفید هستند و یکی از علتهای مهم آن، فعال بودن سیستم بلغم یا لنفاتیک است. این افراد مــیل زیادی به لبنیات، به خصوص ماست دارند و زودتر از بقیه دچار بیماری نقرس ورماتیسم می‌شوند. پر خواب هستند و به راحتی نمی‌توانند از رختخواب جدا شوند. غذایشان دیر هضم میشود. عموماً سست و شاداب نیستند. استعداد چاقی در آنان زیاد است. موی سرشان زودتر از موعد مقرر سفید میشود و می‌ریزد. معمولاً انسانهای خوش گذرانی هستند و دیرتر از بقیه عصبی می‌شوند. افرادی که از طبع سرد برخوردارند اگر رعایت حال خود را نکنند زودتر از دیگران دچار بیماریهای صعب العلاج از قبیل بیماری ام اس (ms)، بیماری ای ال اس (als) و پارکینسون می‌شوند.
افراد دارای طبع معتدل
افرادی که دارای چنین طبعی هستند معمولا بین گرم و سرد قرار دارند. تعداد این قبیل افراد در جامعه نسبت به سایر طبع ها کم است. چنین افرادی نسبت به غذا حساسیت زیادی نشان نمی‌دهند و معمولاً هر نوع غذایی با طبع اینگونه افراد سازگاری دارد و نسبت به بقیه مردم کمتر دچار بیماری و کسالت می‌شوند.
اما افرادی که دارای چنین طبعی هستند در دراز مدت دچار بیماریهای سختی می‌شوند و دلیل آن هم این است که غذا روی چنین افرادی به سرعت تاثیر نمی‌گذارد و همین امر باعث میشود که سموم به مرور در بدن آنان جمع شود و در دراز مدت تاثیر خود را بگذارد.
همانگونه که انسان سه طبیعت دارد، غذای انسان نیز دارای سه طبع است:
1) گرم
2) سرد
3) معتدل
طبّ قدیم این سه نوع طبع را هم برای انسانها قائل است و هم برای مواد غذایی.
همان طور که انسان ها بر اثر عدم اگاهی، ناپرهیزی و ندانم کاری در مورد تغذیه، دچار غلبه اخلاط می‌شوند، طبع غذاها هم با پخته شدن، فریز شدن یا در مایکروفر قرار دادن نیز تغییر پیدا میکنند.
قدیمی‌ها این مساله را به خوبی می‌دانستند و با ترکیب مناسب مواد غذایی، این مساله را خنثی می‌کردند و غذاها را طبق طبع خود آماده می‌کردند.
به عنوان مثال: بادمجان چون گرم و خشک است و کشک سرد و خشک، این دو را با هم مخلوط می‌کردند و طبعی متعادل به دست می‌آوردند و یا ماست را که دارای طبع سرد و تر است با نمک و پونه و فلفل مخلوط می‌نمودند و در نتیجه، طبع غذای فراهم آمده به صورت متعادل در می‌آمد.
فلفل و پونه گرم است و نمک حالت خنثی دارد، وقتی اینها با ماست مخلوط شود، حالت اسیدی بودن آن را از بین می‌برد و به حالت تعادل در می‌آورد.
اگر کمی به عقب برگردیم و زندگی گذشتگان خود را مطالعه کنیم، می‌بینیم در آن زمان، حتّی با نبودن امکانات و تجهیزات بهداشتی امروز، مردم از سلامت جسم و روح بهتری برخوردار بودند و کمتر دچار بیماری می‌شدند و بدنشان نسبت به انسانهای امروزی از مقاومت بیشتری برخوردار بود و اگر احیاناً دچار بیماری می‌شدند، می‌دانستند که چه باید بکنند و چه بخورند و چگونه بخورند!
بهترین، ساده‌ترین و عملی‌ترین روش برای حفظ سلامتی و رهایی از انواع گوناگون بیماری‌ها این است که ابتدا طبع و مزاج خود را بشناسیم، سپس از طبع غذاها آگاهی پیدا کنیم و در مرحله سوم، بر عمل طبق مزاج خود غذاهای روزانه‌ی خویش را فراهم و میل کنیم.
اگر این مسائل را رعایت کنیم بدون شک بسیاری از بیماری های صعب العلاج، دیگر به سراغ ما نخواهند آمد.
اگر هر انسانی بر طبق طبع و مزاج خویش غذا میل کند، کم تر بیماری به سراغ او خواهد آمد.
و اما افراد به حسب مزاج
کلاً افراد به حسب مزاج، بر چهار گروه تقسیم می‌شوند:
1)بلغمی مزاج
2) سوداوی مزاج
3)دموی مزاج
4)صفراوی مزاج
افراد بلغمی مزاج
بدن علیه خودش انقلاب می‌کند و رماتیسم مفصلی می‌آورد، مثل کشک و آب یا سفیده تخم مرغ است و مربوط به سیستم لنفاوی یا سیستم ایمنی است. از جنس آب و سرد و تر است.
آثار بلغم
کسانی که سردی زیاد بخورند(ماست، ترشی) بلغم فعال میشود، آنگاه زیر چشم پف کرده، مزه دهانشان ترش میشود، پوست، شل و ول و سفید و آبکی میشود، پوست مقطعی سفید میشود(برص) و موها زود سفید میشود، لک قهوه‌ای در سفیدی چشم و سردی دست و پا و پا درد و زانو درد، لرزش دست و پا(پارکینسون)، دیر هضم شدن غذا، درد معده، تنگی نفس موقع خوردن غذا، قلنج میکنند و دوست دارند ماساژ بدهند و درد کمر و بین شانه‌ها و گرفتگی ماهیچه پشت گردن، کسل و خواب آلود، جاری شدن آب از دهان در خواب، دچار تپش قلب وقتی از خواب بیدار میشود، رقیق بودن آب بینی، ترشح بینی، سرفه زیاد، فراموشی و دفع ادرار زیاد همراه با فشار ضعف مثانه. یکی از مهمترین آثار بلغم زیاد، کم شدن هوش و حافظه انسان است.
غذاهای مضر
تمام مواد لبنی، مانند شیر، ماست، دوغ، کره، سرشیر، خامه، پنیر و کشک برای افراد بلغمی مزاج مضر است. ترشیجات، سرکه، شور، برنج سفید، عدس، سیب زمینی، آب یخ، انواع نوشابه های گاز دار، چای، قهوه، نسکافه، سوپ جو، آش جو، میوه جات ترش و کال، نارنگی، کیوی، گرمک، خیار پوست کنده، قارچ، ماش، جو، گوشت گاو و گوساله، انواع گوشت سفید، سس، رب، گوجه فرنگی، پرخوری، غذاهای فریزر شده و غذاهای زود پز شده، کدو خورشتی، کلیه ی غذاهای ساندویچی، شیرینیجات قنادی، کلیه ی غذاهای سردی بخش، استفاده از چند نوع غذا با هم، نوشیدن مایعات همراه با غذا و یا بلافاصله بعد از آن، آش رشته، ماکارونی و کلیه ی تنقلات مصنوعی، مانند پفک، شکلات، آدامس، بیسکویت، یخمک، نوشمک، چیپس و... مصرف این نوع مواد غذایی خلط بلغم را فعال می‌کند و آن را افزایش می دهد.
بلغم همان سیستم ایمنی بدن است که با این نوع تغذیه ضعیف میشود و در نتیجه، بدن آدمی در مقابل انواع پارازیت‌ها آسیب پذیر میشود.
در واقع سیستم ایمنی بدن علیه خود وارد عمل میشود که در اصطلاح پزشکی آن را اتوایمیون مینامند. غذاهای یاد شده باعث این نوع بیماری ها میشود که از نظر پزشکی مدرن برای آن ها درمانی وجود ندارد. بهترین درمان این گونه اشخاص استفاده نکردن از غذاهای نامبرده است. یکی از مهم ترین دلائل علمی استفاده نکردن از این نوع غذاها، پایین بودن ph آن ها است که در بدن ایجاد اسیدوز میکنند. اسیدوز روی اعصاب مرکزی اثر مخربی می گذارد و این سیستم را به مرور فلج می‌کند.
غذاهای مفید
تمام غذاهای گرمی بخش از قبیل گوشت شتر، گوسفند، کبوتر، سار، گنجشک، بوقلمون کباب شده و از میوه جات: همه ی میوه های رسیده و شیرین.
از ادویه جات: هل، دارچین، زنجبیل، زعفران، جوز هندی، فلفل سیاه و فلفل سفید و دانه ی فلفل، دانه‌ی خردل، سیر، موسیر، از ریشه ها: چغندر، شلغم، هویج، کلم قمری، ترب سیاه و سفید.
از سبزیجات: کلیه ی سبزی جات گرم، مانند: انواع کلم، ساقه ی کرفس، نعناع، ریحان، جعفری، مرزه، ترخون، تره و شوید. از حبوبات: نخود، گندم، لوبیا چیتی، لوبیا کشاورزی و یا کپسولی، دال عدس و لپه.
در صورت استفاده از سایر حبوبات و غلات، بهتر است از ادویه جات گرم مانند: زیره ی سیاه، زیره‌ی سبز، زنجبیل، دارچین، هل، زعفران و کمی زرد چوبه استفاده شود.
از بذرهای ملین مانند: تخم ریحان، تخم شربتی، قدومه ی شیرازی، خاکشیر و بارهنگ نیز می‌توان استفاده کرد.
از خشکبار: بادام، گردو، فندق، پسته، کنجد، ارده مفید است و از عسل و شیره ی خرما می‌توان مصرف کرد.
استفاده از این نوع مواد غذایی بسیاری از بیماری های اتوایمیون، مانند: بیماری های رماتیسم، پارکینسون و سایر بیماری های صعب العلاج را درمان می‌کند. اکثر افراد مبتلا به این بیماری ها از طبع سرد برخوردار هستند.
خوب است بدانید که از مهمترین امور برای رفع بلغم سه چیز است: تلاوت قرآن، مسواک زدن و جویدن کندر.
افراد سوداوی مزاج
سودا سرد و خشک، از جنس خاک و رسوب خون است و PH=6 است و در طحال تولید میشود و طحال را فعال می کند.PH خون باید بالای 7 باشد و اگر به 7 برسد به حالت اغماء و غش می‌رود.
آثار سودا
اگر سودا زیاد شود طعم دهان شور میشود. دهان بوی عفونت می‌دهد و کابوس می‌بیند و دچار افسردگی و خستگی، خود خوری، فکر زیاد بدون آنکه بداند، لاغری، بی‌نشاطی، یبوست شدید هفته‌ای یک بار، مدفوع قیری و سیاه، سوزش هنگام دفع ادرار، ادرار تیره خاکستری میشود، حالت تهوع، حس تاریکی چشم و شب کوری، تیرگی رنگ پوست و صورت، سوزش معده، خارش زیاد بدن وترک خوردن پوست و قلنج معده.
غذاهای مضر
بادمجان، غذاهای نمک سود، مانند: ماهی دودی، ماهی شور، خیار شور، نمک زیاد، پنیر شور، گوشت گاو و گوساله و گوشت حیوانات پیر، همچنین غذاهای مانده و بیات، ماست، پنیر، چای شیرین، شیرینی جات قنادی و مصنوعی، ترشیجات سرکه، شور، گوجه فرنگی، سس، رب، کلیه ی غذاهای ساندویچی، آب یخ، مرغ و تخم مرغ ماشینی، ماهی، برنج سفید، خوراک عدس (عدسی)، نوشیدن مایعات همراه با غذا، غذاهای سرخ شده، غذاهای فریزر شده، غذاهای زود پزشده، تنقلات مصنوعی، مانند: شکلات، پفک، چیپس، بیسکویت، یخمک، کاکائو و...
افراد سوداوی مزاج از نوشیدن چای به خصوص چای شیرین و هم چنین از مصرف نسکافه، قهوه و دوغ جدا باید خود داری کنند. معمو لا افراد سوداوی مزاج علاقه ی فراوانی به نوشیدن چای، دوغ و ماست پیدا میکنند که باید از مصرف آنها پرهیز کرد.
غذاهای مفید
کلیه‌ی غذاهای گرمی بخش، مانند: گوشت گوسفند، گوشت شتر، گوشت کبوتر، گوشت گنجشک و گوشت سار. در صورت مصرف برنج، حتما از شوید و زیره ی سیاه استفاده شود. سبزیجات گرم، مانند نعناع، ریحان، ترخون، مرزه، جعفری، تره، انواع کلم، ساقه ی کرفس، عسل، توت، کشمش، انجیر، خرما، هل، دارچین، زنجبیل، زعفران زیره و استفاده از بذرهای ملین، مانند: قدومه‌ی شیرازی، تخم شربتی و سایر ملین های ملایم از جمله‌ی خوراکی های مفید برای افراد سوداوی مزاج است.
افراد دموی مزاج
از جنس هوا و گرم و تر است و برای رساندن غذا واکسیژن به سلولها است.
آثار دم
اگر زیاد شود مزه دهان شیرین میشود، سر سنگین شده، چرت زدن، کم حواس، کش آمدن آب دهان، زبان قرمز میشود، مثل آنکه رب انار یا زرشک خورده باشد، بدن دچار خارش و دمل و جوش ریز بیشتر در گردن و بین کتف شده، از لثه خون می‌آید و مضطرب میشود.
غذاهای مضر
غذاهای سرخ شده، چرب و پر حجم، شیرینجات قنادی و مصنوعی، پرخوری، ادویه جات تند، غذاهای شور، انواع شور (کلم شور، خیار شور و...) گوشت زیاد، کره و خامه، غذاهای نشاسته ای، آب یخ، دوغ، نوشابه، تخم مرغ، نوشیدن مایعات همراه با غذا ویا بلافاصله بعد از آن، خرما، رطب، توت خشک، کشمش، سس، رب، ترشیجات، سرکه، سیر، چای، قهوه، نسکافه، ماست، بادمجان و غذاهای ساندویچی.
غذاهای مفید
نوشیدن روزی شش لیوان آب خنک نیم ساعت قبل و دو ساعت و نیم بعد از غذا، زرشک، کاهو، خیار و میوه جات به خصوص سیب درختی همراه با پوست و دانه های آن، انار، سبزیجات، سوپ جو، لیمو ترش تازه، استفاده از سالاد قبل از غذا، روغن زیتون، حبوبات و غلات جوانه زده (مثل گندم، جوی دو سر، ماش و عدس)، بذرهای ملین (مانند خاکشیر، اسفرزه، تخم ریحان، بالنگو، بارهنگ، تخم مرو)، عسل به مقدار کم، غذاهای خام (میوه جات و سبزیجات)، انواع توت، به خصوص شاه توت، کدو خورشتی، نوشیدن دو تا سه لیوان آب زرشک که سریعا خون را به حالت طبیعی باز می گرداند، کم خوری، استفاده از غذاهای ساده و کم کالری، مانند سبزیجات بخار پز. به افرادی که دموی مزاج هستند نیز نرمش و ورزش توصیه میشود.
افراد صفراوی مزاج
صفرا ترشحات کبد است که رنگ آن زرد که جزء آتش بوده گرم و خشک است و گرما زیاد تولید می‌کند. ph=8.5 است.
آثار صفرا
کسانی که صفرا زیاد تولید میکنند به این امور مبتلا هستند: سر درد، شقیقه نبض می‌زند، زردی سفیدی چشم، سیاهی رفتن چشم، سرگیجه، طعم دهانشان تلخ شده و ترش کردن گلو(وقتی صفرا داخل معده بیاید)، تشنگی، سوزش جگر(زیر دنده راست آنها خیلی گرم است)، حداقل دو درجه تب دارند و لبهای آنها دچار خشکی بوده، پوست سرشان ترک خورده و می‌سوزد و بعنوان شوره و حتی ریشه مژه و دور پلک سوخته و پوسته پوسته میشود، پوست زبر، رنگ ادرار زرد تیره، ابرو می‌ریزد، علاقه زیاد به یخ و آب یخ، تندخو و بهانه‌گیر، موها تکه تکه می‌ریزد و دیدن خواب هولناک(افتادن از بلندی و جنگ و ستیز).
غذاهای مضرّ
چای، قهوه، نسکافه، لبنیات، تخم مرغ و غذاهای فریزر شده، زود پز شده و سرخ شده، سس و رب، غذاهای چرب و پرحجم، ماکارونی، آش رشته، سیر و کلیه‌ی غذاهای گرم، ادویه جات تند، آب یخ، نوشابه، نوشیدن مایعات همراه با غذا یا بلافاصله بعد از آن، شیرینیجات قنادی و مصنوعی، آجیل شور، گوشت قرمز، بریده بریده غذا خوردن؛ یعنی انسان مدام در حال خوردن باشد، مانند تخمه شکستن و خوردن تنقلات، خوردن بادمجان، موز، کلیه غذاهای ساندویچی، مانند سوسیس، کالباس، کوکتل، سمبوسه، فلافل، پیتزا، همبرگر و خوردن خربزه، آناناس و طالبی.
علت ممنوع بودن این غذاها برای افراد صفراوی مزاج این است کهph این غذاها و نیز پی اچ ( ph) کبد بالاست. استفاده از این مواد باعث افزایش دمای کبد و ترشح زیاد صفرا و در نتیجه، ایجاد راه بندان در مجاری کبد میشود. این حالت موجب تشکیل سنگ های صفراوی در کیسه صفرا میشود و علائمی نظیر یبوست، زرد شدن چهره، دردهای شدید در ناحیه ی سمت راست بدن در زیر دنده ی راست را در پی دارد.
غذاهای مفید
همه ی انواع مرکبات، انار، شاه توت، خیار، سیب، گلابی، آلبالو، گیلاس، آلو، گوجه سبز و زرشک برای افراد صفراوی مزاج مفید هستند.
بهترین دارو برای این افراد هندوانه، گرمک، کدو خورشتی، هویج فرنگی، روغن زیتون، سوپ جو با پاچه ی گوسفند و همراه با تعدادی آلو بخارا و سبزی جات، مانند اسفناج و گشنیز و لیمو ترش تازه و روغن زیتون است. همچنین سیب زمینی بخارپز، قارچ، بامیه ی خورشتی، پیاز، برگه ی هلو، برگه ی زردآلو، مغز بادام خام، برنج سفید با روغن زیتون، کدو حلوایی، نخود فرنگی، عدس، ماش، جوی دو سر، مخمرآب جو، لیمو عمانی برای افراد صفراوی مزاج بسیار مفید است.
نوشیدن روزانه یک تا سه لیوان آب زرشک، نیم ساعت قبل از غذا و دو ساعت و نیم بعد از آن نیز فوق العاده مفید است.
بذرهای ملین، مانند خاکشیر، اسفرزه، تخم ریحان، تخم مرو، بارهنگ و بالنگو، ترشی جات طبیعی، مغز فلوس، شیر خشت، ترنجبین، عسل به مقدار کم و همراه با لیمو ترش تازه و به صورت شربت شده که به آرامی میل شود، انگور، کاهو، مغز خیار، تخم کدوی خام، تخم خیار، مغز تخم هنداونه، تخم کاهو، از هر کدام به مقدار مساوی مخلوط کرده آسیا شود و روزی دو بار و هر بار یک قاشق غذاخوری در یک لیوان آب مخلوط گردیده و میل شود.
تشخیصش خیلی مشکله!نکته اصلیش کجاس؟