ماه اول و دوم و سوم و .... بارداری چه بخوریم؟

در این مقاله سعی داریم شما را با ریزمغذی‌های لازم در روزهای مهم و سرنوشت‌ساز از زندگی جنینی نوزاد آشنا کنیم. با ما همراه باشید...

---

یکی از حساس‌ترین دوران رشد و تکامل نوزاد در رحم مادر، سه ماهه اول بارداری می‌باشد. در این مرحله، سایز و اندازه جنین تغییر قابل‌توجهی نمی‌کند، اما تمایز سلولی در همین زمان رخ می‌دهد. در حقیقت در این مرحله است که مشخص می‌شود هر توده سلولی قرار است کدام بخش از بدن را تشکیل دهد و در حقیقت نوعی تفکیک در مورد وظایف سلول‌های مختلف صورت می‌گیرد. این دوران از لحاظ تقسیم‌های مکرر سلولی و همانندسازی DNA از اهمیت بسزای برخوردار است؛ به گونه‌ای که عوامل جهش‌زای محیطی در این دوران بیش‌ترین اثر خود را بر جنین می‌گذارند و مادر باردار بسیار باید به محیط اطراف خود حساس باشد. تغذیه مادر در این دوران نیز از اهمیت فراوانی برخوردار است. در این مقاله سعی داریم شما را با ریزمغذی‌های لازم در روزهای مهم و سرنوشت‌ساز از زندگی جنینی نوزاد آشنا کنیم.

 

روز اول تخمک‌گذاری، سبزیجات برگ سبز

در روز اول تقسیمات مکرر سلولی و تشکیل DNA صورت می‌گیرد و این فرآیند به مقادیر بالایی از فولات نیاز دارد. در حقیقت از سه ماه پیش از بارداری لازم است سطح فولات بدن مادر افزایش یابد. سعی کنید در این روزها مواد غذایی سرشار از فولات را در برنامه غذایی خود بگنجانید. این مواد عبارت‌اند از: حبوباتی چون لوبیا چشم بلبلی، لوبیا سفید، عدس، نخود، سبزیجاتی چون سبزیجات برگ سبز، اسفناج، مارچوبه، بروکلی، کلم چینی، کلم سفید و از گروه مواد پروتئینی، زرده تخم‌مرغ، گوشت اندام‌ها، جگر، تخم پرندگان، ماهی و نیز گندم و موز.

 

دو هفته بعد از تخمک‌گذاری، میوه‌های زرد و نارنجی

13 روز پس از تخمک‌گذاری، زمان تشکیل قشر اولیه می‌باشد که در حقیقت سه لایه از میان توده سلولی متمایز می‌شوند. لایه بیرونی، اکتودرم است که نهایتاً تشکیل پوست، مو، لنز چشم، آستر گوش، بینی، دهان، مقعد، مینای دندان و ... را می‌دهد. مزودرم لایه میانی است که تشکیل عضلات، استخوان‌ها، بافت لنفاوی، طحال، عروق خونی، قلب و شش‌ها را می‌دهد. تمایز یافتن لایه داخلی تشکیل‌دهنده شش‌ها، لوزه‌ها، مثانه، کیسه صفرا و کیسه گوارش می‌باشد. در این زمان اهمیت ویتامین‌های A,E,C برای این منظور مشخص می‌شود.

برای تامین ویتامین A استفاده از موارد زیر توصیه می‌شود:

جگر، قلوه، زرده تخم‌مرغ، سیب‌زمینی شیرین، هویج، کدوحلوایی، زردآلو، هلو، گرمک، طالبی، گوجه‌فرنگی، اسفناج، کلم بروکلی، کلم بروکسل، سبزیجات دارای برگ سبز و نیز میوه‌ها و سبزی‌های زرد و نارنجی رنگ.

ویتامین C مورد نیاز خود را از مواد غذایی زیر تامین کنید:

فلفل دلمه‌ای زرد، گوجه‌فرنگی، لیموترش، لیموشیرین، پرتقال، طالبی، کیوی، کلم پیچ، کلم بروکلی، کلم بروکسل، انبه، آناناس، توت‌فرنگی، سیب‌زمینی.

مواد غذایی سرشار از ویتامین E عبارت‌اند از:

کشمش قهوه‌ای، بادام، جوانه گندم، روغن آفتابگردان، روغن ذرت، رون کلزا، روغن بادام‌زمینی، زرده تخم‌مرغ و مخلوط مغزها.

50 -60 روز پس از تخمک‌گذاری، اعضا شروع به استخوانی شدن می‌کنند، در این زمان باید به ریزمغذی‌های مورد نیاز برای تشکیل استخوان توجه ویژه نمود. همچنین در این روزها دندان‌های اولیه شروع به سر زدن می‌کنند و استخوان‌های سقف دهان به هم می‌چسبند

سه هفته پس از تخمک‌گذاری، جگر و ماهی فراموش نشود

در حدود روز 17-19 پس از تخمک‌گذاری، شیار عصبی که پیش ساز سیستم عصبی است تشکیل می‌شود. برای تمایز و تکامل سیستم عصبی ویتامین B12، امگا 3، فولات و کولین از اهمیت بسزای برخوردار می‌باشند.

مواد غذای سرشار از B12 عبارت‌اند از:

جگر، قلوه، شیر و فرآورده‌های لبنی، گوشت و نیز تخم پرندگان.

برای تامین اسید چرب امگا 3 مورد نیاز بدن از انواع فراورده‌های دریایی مانند ماهی‌ها، میگو و ... بالاخص ماهی ساردین می‌توان استفاده نمود. گیاه خرفه نیز از منابع گیاهی این اسید چرب می‌باشد.

کولین یک شبه ویتامین می‌باشد که به شکل لسیتین به صورت گسترده در چربی‌ها وجود دارد. از منابع مهم کولین می‌توان به تخم‌مرغ، جگر، گوشت گاو، شیر، بادام‌زمینی و سویا اشاره کرد. البته مقادیری از آن هم در گیاهانی چون: جودو سر، کاهو، گل کلم و کلم پیچ وجود دارد.

 

هفته چهارم بعد از تخمک‌گذاری با ویتامین A

23-25 روز پس از تخمک‌گذاری، قلب شروع به تپش می‌کند و گردش خون ناقصی ایجاد می‌شود که واقعی نمی‌باشد، زیرا رشد عروق خونی کامل نشده است. در این زمان اهمیت توجه به رژیم غذایی غنی از ویتامین A مشخص می‌شود.

 

در ماه دوم بارداری به لبنیات توجه ویژه کنید

50 -60 روز پس از تخمک‌گذاری، اعضا شروع به استخوانی شدن می‌کنند، در این زمان باید به ریزمغذی‌های مورد نیاز برای تشکیل استخوان توجه ویژه نمود. همچنین در این روزها دندان‌های اولیه شروع به سر زدن می‌کنند و استخوان‌های سقف دهان به هم می‌چسبند. به نظر می‌رسد برای رشد استخوان‌ها و دندان‌ها لزوم توجه به کلسیم در این روزها مشخص می‌شود. برای این منظور روزانه 3 واحد لبنیات توصیه می‌شود که شما می‌توانید این میزان را از طریق مصرف روزانه 1 لیوان شیر و 2 لیوان ماست تامین نمایید.

در این مرحله چشم‌ها بسته هستند، اما شبکیه به طور کامل پیگمانته (رنگدانه‌ای) شده است و در حقیقت رنگ چشمان نوزاد شما در این روز مشخص می‌شود. در زمینه تقسیمات سلولی در ناحیه چشم‌ها، ویتامین A و امگا 3 از اهمیت بسزایی برخوردار می‌باشند.

ماه دوم بارداری، زمان تشکیل استخوان

50 تا 60 روز پس از تخمک‌گذاری، اعضا شروع به استخوانی شدن می‌کنند، در این زمان باید به ریزمغذی‌های مورد نیاز برای تشکیل استخوان توجه ویژه نمود. برای ساخت مناسب استخوان، علاوه بر توجه به پروتئین که ماتریکس آلی استخوان را تشکیل می‌دهد، به ویتامین‌ها و مواد معدنی متعددی نیز نیاز می‌باشد.

1.ویتامین‌های مورد نیاز برای رشد استخوانی عبارت‌اند از: ریبوفلاوین، اسیدفولیک، ویتامین B6، ویتامین B12، ویتامین C، ویتامین A، ویتامین D، ویتامین K.

2.مواد معدنی مورد نیاز برای رشد مطلوب استخوان به شرح زیر است: کلسیم، فسفر، مس، آهن، روی، منیزیم، منگنز، فلوراید، بور.

از جمله ویتامین‌های بسیار مهم در تشکیل استخوان ویتامین D می‌باشد که در روغن کبد ماهی کاد، ماهی سالمون، ماهی ساردین، شیر غنی‌شده با ویتامین دی، چربی شیر، جگر، زرده تخم‌مرغ به وفور یافت می‌شود. همچنین ویتامین K در این مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است و برای تامین این ویتامین می‌توانید از مواد غذایی چون: اسفناج، کلم بروکلی، مارچوبه، لوبیا سبز، سبزیجات برگ سبز، روغن‌های گیاهی، روغن سویا، سبوس گندم و جگر کمک بگیرید.

61 تا 68 روز پس از تخمک‌گذاری، توده مغز به سرعت تقسیم می‌شود. برای رشد مناسب مغز فولات، ید، کولین، امگا 3 و ویتامین D را فراموش نکنید

ماه دوم بارداری، لزوم توجه به ویتامین B و ید

61 تا 68 روز پس از تخمک‌گذاری، توده مغز به سرعت تقسیم می‌شود. برای رشد مناسب مغز فولات، ید، کولین، امگا 3 و ویتامین D را فراموش نکنید. ماهی‌های اقیانوسی سرشار از ید هستند و ماهی ساردین از جمله ماهی‌هایی است که ید بالایی دارد. همچنین به منظور تامین ید مورد نیاز در رژیم غذایی نمک یددار بهترین گزینه می‌باشد.

در این مرحله رشد و تکامل اجزای صورت انجام می‌شود. برای رشد مناسب صورت ویتامین B را مورد توجه قرار دهید. این ویتامین به طور عمده در حبوبات، دانه کامل غلات، جوانه گندم، سیب‌زمینی، سبزیجات برگ سبز، گوشت اندام‌ها، تخم پرندگان، ماهی، ماکیان و شیر وجود دارد.

رشد ناخن‌ها در این ایام صورت می‌گیرد. به گونه‌ای که شروع به رشد از جوانه ناخن می‌کنند. در این مرحله رفلاکس ها در سطح پوست پیشرفت می‌کند و جنین امواج متعدد را از محیط خارج از رحم دریافت می‌کند. همچنین رشد تیروئید و پانکراس کامل می‌شود. برای غده تیروئید لزوم توجه به ید مشخص می‌شود.

 

ماه سوم، ویتامین A را فراموش نکنید

در 14 هفتگی، درون قفسه سینه صدای قلب با ابزار قابل‌ردیابی است. برای رشد ریه‌ها، ویتامین A مورد نیاز است. در 16 هفتگی، میلین سازی در اعصاب شروع می‌شود. میلین ماده چربی است که اطراف فیبرهای عصبی را احاطه می‌کند. برای ساخت مناسب میلین آهن را در رژیم غذایی خود مورد توجه قرار دهید.

چگونه می‌توانید جذب آهن از منابع غذایی را افزایش دهید؟

1. برای جذب آهن، بهتر است در اکثر غذاهای خود حداقل مقدار کمی از گوشت مرغ، ماهی، یا گوشت قرمز استفاده نمایید؛ زیرا گوشت‌ها علاوه بر اینکه خود سرشار از آهن می‌باشند؛ دارای فاکتوری می‌باشند که جذب آهن در منابع گیاهی را افزایش می‌دهند.

2. در کنار غذای خود حتماً از منابع ویتامین C استفاده نمایید؛ زیرا ویتامین C باعث افزایش جذب آهن می‌شود. به این منظور می‌توانید از آب لیموترش تازه یا آب نارنج تازه در کنار غذای خود استفاده نمایید. یا بعد از صرف غذا از کمی آب پرتقال استفاده کنید.

3. همراه منابع گیاهی سرشار از آهن مانند حبوبات (عدس، ماش، لوبیا قرمز، لوبیاچیتی و ...) و سبزیجات (لوبیا سبز، اسفناج، سیب‌زمینی با پوست و ...) و میوه‌های خشک از منابع سرشار از کلسیم مانند شیر و ماست استفاده ننمایید؛ زیرا کلسیم با آهن غیر هِم که از منابع گیاهی می‌باشد تداخل دارد.

4. مصرف چای و قهوه را کاهش دهید و در صورت مصرف با فاصله 2 ساعت از وعده غذایی اصلی یا میان‌وعده حاوی آهن مصرف نمایید.

5. از مواد غذایی غنی‌شده با آهن مانند نان غنی‌شده با آهن یا ماکارونی غنی‌شده با آهن استفاده نمایید.