تأثیر تغذیه برعبادات

از روایات اسلامی استفاده می‌‌شود که غذاى اضافى سه پیامد بد دارد: قساوت مى‌‏آورد؛ انسان را در انجام عبادات تنبل می‌کند؛ گوش شنوا را در برابر مواعظ از انسان می‌گیرد.

 همان طوری که کردار انسان تأثیر مثبت یا منفی در قلب و دل دارد، غذا نیز از نظر کمیت و کیفیت تأثیر بسزایی در نورانیت یا سیاهی قلب دارد. دل را روشن و باز می‌‏کند. به دل توفیق روآوری به خدا می‏‌بخشد که در عبادت نیز تأثیر می‌گذارد.

 
پرخوری باعث سنگدلی می‏‌شود. در بحارالانوار از پیامبر اکرم (ص) حدیثی نقل است که ایشان می‌فرماید: «دل‏ها را به زیاد خوردن و آشامیدن نمیرانید؛ زیرا دل‏‌ها مانند زراعتی که بیش از حد آبش دهند، می‏‌میرد».
 
در بعضى از احادیث رابطه میان غذاى اضافى و سنگدلى و عدم پذیرش موعظه دیده می‌شود؛ از جمله، در کتاب «اعلام الدین» از پیغمبر اکرم(ص) نقل شده است: «از غذاى اضافى بپرهیزید که قلب را پر قساوت می‌‌کند. از اطاعت حق تنبل می‌سازد. گوش را از شنیدن پند و اندرز کر می‌کند!». همین معنى در بحارالانوار از بعضى راویان اهل سنّت از پیغمبر نقل شده ‏است.

 

 
از این حدیث استفاده می‌‌شود که غذاى اضافى سه پیامد بد دارد: قساوت مى‌‏آورد؛ انسان را در انجام عبادات و طاعات تنبل می‌کند؛ گوش شنوا را در برابر مواعظ از انسان می‌گیرد!
 
این مطلب کاملاً قابل حس است که وقتى انسان غذاى زیاد و سنگین می‌خورد، عبادات را به زحمت بجا می‌آورد. نشاطى براى عبادت ندارد. هنگامى که غذاى ساده و کم می‌خورد، پیش از اذان صبح بیدار است، با نشاط بوده و حال مطالعه و عبادت دارد.
 

 

همچنین به تجربه ثابت شده است هنگامى که انسان روزه می‌گیرد، رقّت قلب پیدا می‌کند. بیشتر براى شنیدن اندرز آمادگی پیدا می‌کند؛ بر عکس هنگامى که شکم پر است، فکر انسان درست کار نمی‌کند و خود را از خدا دور می‌بیند.
 
در روایات به رابطه‏ میان خوردن غذاى حرام و عدم قبولی نماز و روزه و عبادات، اشاره شده است. از پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله می‌خوانیم: «هرکسى لقمه‏‌اى از غذاى حرام بخورد، تا چهل شبانه روز نماز او قبول نمی‌شود. تا چهل روز دعاى‏ او مستجاب نخواهد شد؛ هر گوشتى که از حرام بروید، آتش دوزخ براى آن سزاوارتر است؛ حتّى یک لقمه باعث روییدن گوشت می‌شود»!

 

 
در روایت مشروحى در تفسیر عیّاشى در کتاب مستدرک الوسائل از امام صادق علیه‌السلام درباره اینکه چرا خداوند خون را حرام کرده، نقل شده است: «اینکه خداوند خوردن خون را حرام کرده، به خاطر آن است که سبب جنون و سنگدلى و کمبود رأفت و مهربانى می‌شود... تا آن جا که ممکن است فرزند و یا پدر و مادرش را به قتل برساند!».

 

 
در بخش دیگرى از این روایت می‌فرماید: «امّا شراب، خداوند آن را به سبب تأثیر و فسادش حرام کرده. دائم‌الخمر مانند بت‌پرست است. بدنش لرزان می‌شود، نور (معنویّت) او را از بین می‌برد، شخصیّت او را ویران می‌سازد!
 
در احادیث اسلامى در ارتباط نوشیدن عسل با صفاى قلب، در جلد 63 بحارالانوار از امیرمؤمنان على علیه السلام می‌خوانیم: «الْعَسَلُ شِفاءٌ مِنْ کُلِّ داءَ وَ لا داءَ فیهِ یُقِّلُ الْبَلْغَمَ وَ یُجَّلِى الْقَلْبَ؛ عسل باعث شفاى تمام بیماری‌ها است و در آن بیمارى نیست، بلغم را کم می‌کند و قلب را صفا می‌بخشد».

پی‌نوشت‌ها:
1. بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، جلد ‏69، صفحه 199.
2. محمدی ری شهری، میزان الحکمه، جلد 1، صفحه 18، حدیث 589.
3. بحار، جلد 74، صفحه 182.
4. سفینة البحار، جلد 1، مادّه اکل.
5. مستدرک الوسائل، جلد 16، صفحه 163.
6. بحار الانوار، جلد 63، صفحه 294.