دست از این کینه شتری بردار!
دست از این کینه شتری بردار!
گاهی وقت ها دست خودت نیست؛ بدون اینکه بخواهی قهر می کنی، بدون اینکه فکر کنی قهر می کنی، اگر چیزی دلخواهت نباشد قهر می کنی و اینقدر این کار را ادامه می دهی تا درونت آرام شود. حالا فرقی نمی کند به آن چیزی که می خواستی رسیده باشی یا نه. مهم این است که یک جوری مخالفت خود را اعلام کنی.
قهر طبیعی است اما به شرطی که در حد طبیعی و منطقی باشد، نه مثل تو که این روزها مرزها را برداشته ای و سر هر مسأله کوچکی قهر می کنی. به قهر معتاد شده ای، کلافه ات کرده، هیچ جوری هم دست از سرت بر نمی دارد. شاید تو هم از سر او دست بر نمی داری؛ نه؟!
وقتی از دست یک نفر ناراحت هستیم، وقتی یک نفر ما را رنجانده، وقتی توقع انجام یک کار یا رفتاری را از کسی داریم یا نداریم یا وقتی کسی به ما توهین می کند و یا حتی دوست داریم جلب توجه کنیم، قهر را انتخاب می کنیم. مثلا اگر خواسته های ما مورد توجه دیگران قرار نگرفته باشد و بخواهیم به آن دست پیدا کنیم قهر می کنیم. این مدل قهر کردن آدم را یاد بچگی هایش می اندازد زمانی که می خواستیم به مادرمان بگوییم این غذا را دوست نداریم قهر می کردیم!
چه افرادی بیشتر قهر می کنند؟
آدم هایی که زیادی از دیگران توقع دارند، آدم هایی که نمی توانند درست احساسات و عواطف خود را ابراز کنند، افرادی که نمی توانند از خود دفاع کنند، آدم هایی که جرات ندارند در مسائل مختلف قاطعیت داشته باشند و خلاصه آدم هایی که نمی توانند هیجانات خود را کنترل و بیان کنند زودتر از بقیه قهر می کنند. مثلا آدم های پر توقع از همه انتظار کمک و همراهی دارند و اگر کسی به آن ها کمک نکند زود قهر می کنند یا وقتی از دوست تان سر دیر آمدن یا بدقولی اش ناراحت هستید اما نمی توانید این را به صورت کلامی بیان کنید، از قهر کردن برای نشان دادن ناراحتی خود استفاده می کنید. یا وقتی شما جرات این را ندارید که با نظر والدین تان در مورد انتخاب رشته تان مخالفت کنید قهر می کنید و... .
البته جالب است بدانید آدم هایی که اعتماد به نفس کمی دارند و نمی توانند قاطعانه از نظر، ایده و عقیده خود دفاع کنند هم قهر می کنند. به همه این ها آدم هایی که کمبود محبت دارند یا دوست دارند مورد توجه دیگران واقع شوند هم اضافه کنید که برای جلب توجه بین دوستان همکاران و اعضای خانواده هی قهر می کنند تا دیگران توجهی به آن ها داشته باشند.
قهر استرس زا است
به گفته دکتر رزاقی، روانشناس، قهر و عوامل ایجاد آن استرس‌زا هستند. اغلب افرادی که سعی می‌کنند با توسل به قهر به سمت خواسته خود قدمی مثبت بردارند متحمل استرس‌های زیادی می‌شوند.
خیلی از شما شاید تجربه هجوم افکار منفی و خیال بافی را در قهر دارید و این اضطراب‌های دوران قهر برایتان نا آشنا نیست اما با این حال در سال‌های اخیر به نظر می‌رسد افراد بیشتر به این شرایط تن می‌دهند که کم حوصلگی و بی‌ارزش شدن روابط می‌تواند از جمله دلایل آن باشد.
قهرت را درمان کن
هیچ فکر کرده‌ایم ما یا دیگران چرا قهر می‌کنیم؟ لطفا این موضوع اگر برایتان مهم نیست سعی کنید مهم باشد چرا که بیش از دیگر آزاری شما را آزار می‌دهد.
دکتر رزاقی درباره افرادی که بیشتر قهر می‌کنند، می‌گوید: "این افراد احتیاج به مطرح شدن، حل مشکلات یا جلب توجه دارند و بسیاری از مواقع از نداشتن اعتماد به نفس رنج می‌برند. در حالی که این قهرها راه درمان دارد و اگر نمی‌خواهید بیش از این دوستان و آشنایان خود را از دست بدهید و می‌خواهید کمتر خودتان را آزار بدهید دست به کار شوید و از این دارو‌ها برای درمان قهر استفاده کنید.
یک قهر درست حسابی!
حالا اگر شما گیر داده اید و می خواهید قهر کنید حداقل مثل یک آدم درست و حسابی قهر کنید. یعنی یک قهر درست و منطقی داشته باشید! برای این کار اولا موضوع اصلی قهر خودتان را مشخص کنید و به طرف مقابل تان هم بگویید و این طور نباشد که او در گیجی و گنگی دلیل قهر شما بماند. دوم، هیچ وقت در جمع قهر نکنید این طوری شخصیت خودتان را زیر سئوال برده اید و قهر بودن خودتان را بعدا اعلام کنید. سوم، موقعی که قهر می کنید جوگیر نشوید و هر چی از دهان تان در می آید نگویید چون این جوری همه راه های آشتی را به روی خودتان بسته اید. چهارم خیلی قهرتان را لفتش ندهید! یعنی طولانی مدتش نکنید اگر طرف مقابل تان برای آشتی اقدام می کند خودتان را لوس نکنید و زود تمامش کنید.
و اما نکته امروز
قهر در دین ما، حتی در فرهنگ و عرف ما امری مذموم است. حضرت محمد(ص) میفرماید: «هر دو مسلمانی که از یکدیگر قهر کنند و سه روز بر آن حال بمانند و با هم آشتی نکنند از اسلام بیرون روند و میان آنها پیوند و دوستی دینی نخواهد بود. پس هر کدام که به [اصلاح رابطه و] سخن گفتن پیشی گیرد او در روز حساب زودتر به بهشت میرود.» نظر مشاوران خانواده نیز موید همین دیدگاه است.
روان‌شناسان معتقدند که قهر‌کردن به هر بهانه، نشان‌دهنده شخصیت ضعیف فرد است. پس بهتر است اگر اهل قهر کردن هستید، به جای نسبت دادن دلیل آن به دیگران، در درون خودتان آن را درمان کنید. خودتان را بشناسید و ببینید چه شخصیتی دارید و چرا برای به کرسی نشاندن حرفتان ناچار به قهر کردن هستید.
فرآوری: راضیه کتابچی
بخش خانواده ایرانی تبیان
منبع: سیمرغ، بیتوته، چاردیواری
مطالب مرتبط:
5تکنیک برای درمان همیشگی کینه و نفرت
آیات الهی و روایاتی که از جانب ائمه اطهار برای سعادت و موفقیت ما در تمام ابعاد زندگی بیان شده است، نسخه هایی بسیار کاربردی برای مبارزه با تنفر و کینه توزی نسبت به افراد بیان شده است، توصیه هایی که با بکارگیری آنها در زندگی می توانیم وجودی مملو از آرامش را تجربه کنیم که به برخی از این توصیه ها اشاره می کنیم:
از تهیه مواد غذایی گرفته تا تشکیل خانواده و شرکت در تصمیم گیری های مهم جامعه همه و همه از جمله مواردی است که ضرورت زندگی انسان در یک جامعه را تشکیل می دهد .
اما در این تعاملات و روابطی که روزانه با هزاران نفر اعم از افرادی که با آنها زندگی می کنیم و یا با آنها هم کار هستیم و یا در مسیر رفت و آمد خود با آنها برخورد می کنیم ،ممکن است سخنان و یا رفتاری از جانب ما و یا دیگران بروز و ظهور کند که سبب کینه و نفرت و در مراحل بالاتر منجر به خشونت در گفتار و یا رفتار شود.
اینکه توقع داشته باشیم که هیچ گاه فردی ما را ناراحت نکند و به ما کمتر از گل نگوید، یک انتظار بی جا و تقریبا غیر ممکنی است، اما مقابله درست با سخنان و رفتاری که منجر به ناراحتی و تنفر و کینه توزی ما می شود ،می تواند تا حد زیادی آرامش و آسایش را به وجود ما بر گرداند.
در آیات الهی و روایاتی که از جانب ائمه اطهار برای سعادت و موفقیت ما در تمام ابعاد زندگی بیان شده است ،نسخه هایی بسیار کاربردی برای مبارزه با تنفر و کینه توزی نسبت به افراد بیان شده است ،توصیه هایی که با بکار گیری آنها در زندگی می توانیم وجودی مملو از آرامش را تجربه کنیم که به برخی از این توصیه ها اشاره می کنیم:
تکنیک اول: ایمان خود را تقویت کنید
به یقین یکی از عوامل مهمی که می تواند بسیاری از مشکلات فردی و اجتماعی ما را حل و فصل کند، تقویت روح ایمان و خداباوری در افراد یک جامعه است ،چرا که قسمت اعظم مشکلاتی که ما با آنها دست و پنجه نرم می کنیم به دلیل فراموشی خداوند در زندگی و فقدان ایمان واقعی در زنگی افراد است و یکی از مشکلاتی که باز ایمان در آن حرف اول را می زند در چگونگی تعامل با افراد است که چگونه با انسان ها ارتباط بر قرار کنیم که هیچ کینه و نفرتی از آنها به دل نگیریم و به همین جهت خداوند متعال در آیات الهی یکی از ویژگی های افراد مومن را گذشت و به دل نگرفتن کینه و نفرت از افراد بیان می کند و می فرماید:
یکی از ویژگی هایی که برای افراد حسود در زنگی بیان شده است است که بر اعصاب خود مدیریت ندارند و در مواقع مختلف زود خشمگین می شوند ،همچنین افرادی که حسادت در زندگی آنها موج می زند از طرفی خیلی سریع از دست دیگران ناراحت می شوند و از انها کینه به دل می گیرند و به آسانی کینه و نفرت از دل آنها بیرون نمی رود
(وَ الَّذینَ جاۆُ مِنْ بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذینَ سَبَقُونا بِالْإیمانِ وَ لا تَجْعَلْ فی قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذینَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّکَ رَۆُفٌ رَحیم: و [نیز] کسانى که بعد از آنان [=مهاجران و انصار] آمدهاند [و] مىگویند: «پروردگارا، بر ما و بر آن برادرانمان که در ایمان آوردن بر ما پیشى گرفتند ببخشاى، و در دلهایمان نسبت به کسانى که ایمان آوردهاند [هیچ گونه] کینهاى مگذار. پروردگارا، راستى که تو رۆوف و مهربانى.)( الحشر : 10)
به این روایت نیز توجه کنید که امام حسین علیه السلام یکی از ویژگی های شیعیان را دوری از هر گونه کینه و نفرت و .... بیان می کند و می فرماید:
(إنَّ شیعَتَنا مَن سَلِمَت قُلوبُهُم مِن کُلِّ غِشٍّ وَغِلٍّ وَدَغَلٍ؛ بى گمان شیعیان ما دل هایشان از هر خیانت، کینه و فریبکارى پاک است.) (بحارالانوار، ج68، ص156)
یکی از مواردی که در ارتباطات اجتماعی سبب کینه توزی و نفرت می شود سرزنش های مداوم نسبت به افراد است و به همین جهت امیر مومنان علی علیه السلام می فرماید:
(اِحتَمِل أَخاکَ عَلى ما فیهِ وَلاتُکثِرِ العِتابَ، فَإِنَّهُ یورِثُ الضَّغینَةَ؛ برادرت را با همان وضعى که دارد تحمل کن و زیاد سرزنش نکن، زیرا این کار کینه مى آورد.)((تحف العقول، ص84)
تکنیک سوم: به دیگران هدیه بدهید
هدیه دادن به دیگران یکی از راه کارهای بسیار کاربردی و موثری است که می‌تواند کینه ها و نفرت ها را مانند تکه یخی که در ظهر یک روز گرم تابستانی آب می شود از بین ببرد و آنها را تبدیل به عشق و محبت و دوستی کند ،این نسخه طلایی از سوی رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده است آنجا که می فرماید:
(تَهادَوا فَإِنَّها تَذهَبُ بِالضَّغائِنِ؛ به یکدیگر هدیه بدهید، زیرا کینه ها را از بین مى برد.)(کافى، ج5، ص 144، ح14)
هدیه دادن به دیگران یکی از راه کارهای بسیار کاربردی و موثری است که می تواند کینه ها و نفرت ها را مانند تکه یخی که در ظهر یک روز گرم تابستانی آب می شود از بین ببرد و آنها را تبدیل به عشق و محبت و دوستی کند ،این نسخه طلایی از سوی رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده است
تکنیک چهارم: ناراحتی های خود را بیان کنید
بسیاری از کینه ها و نفرت ها از این مساله ناشی می شود که افراد ناراحتی های خود را بروز نمی دهند و آنها را برای همیشه در دل نگه می دارند، چرا که ممکن است بعد از اینکه شما ناراحتی خود را ابراز کنید، طرف مقابل یک جواب قانع کننده برای رفتار و سخنانش داشته باشد و به راحتی یک مساله حل و فصل شود، اما تا زمانی که شما ناراحتی خود را بیان نکنید، طرف مقابل شما متوجه نخواهد شد که شما برای چه و از چه چیز ناراحت و دلخور هستید و این ناراحتی کم کم تبدیل به یک کینه و نفرتی عمیق می شود که برطرف کردن آن کمی مشکل خواهد بود و به همین جهت وجود مبارک امام هادی علیه السلام می فرمایند:
(اَلعِتابُ مِفتاحُ الثِّقالِ وَالعِتابُ خَیرٌ مِنَ الحِقدِ؛ گلایه کردن کلید سرسنگینى و بهتر از کینه است.)((بحارالأنوار، ج78، ص369)
تکنیک پنجم: حسادت را برای همیشه از زندگی خود حذف کنید
یکی از ویژگی هایی که برای افراد حسود در زندگی بیان شده است است که بر اعصاب خود مدیریت ندارند و در مواقع مختلف زود خشمگین می شوند، همچنین افرادی که حسادت در زندگی آنها موج می زند از طرفی خیلی سریع از دست دیگران ناراحت می شوند و از آنها کینه به دل می گیرند و به آسانی کینه و نفرت از دل آنها بیرون نمی رود .
اگر می خواهید کینه و نفرت از دل شما بیرون برود ،حسادت به دیگران را برای همیشه از زندگی خود حذف کنید، چرا که امیر مومنان علی علیه السلام یکی از ویژگی های بارز افراد حسود را اینگونه معرفی می کند:
(اَلحَسودُ سَریعُ الوَثبَةِ، بَطى ءُ العَطفَةِ؛ حسود زود خشمگین مى شود و دیر کینه از دلش مى رود.)(بحارالأنوار، ج73، ص256، ح29)
خلاصه کلام آنکه کینه و نفرت قبل از آنکه دیگران را مورد اذیت و آزار قرار دهد، آرامش و آسایش ما را سلب می کند ،پس برای آرامش و آسایش زندگی خودتان هم که شده دیگران را ببخشید و کینه ها را برای همیشه از قلب خود بیرون کنید.
امین ادریسی
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
