مهمترین عامل طولانی شدن عمر

شاید هیچ انسانی نباشد که دوست نداشته باشد عمر طولانی داشته باشد تا به تمام خواسته‌‌ها و آرزوهایش برسد. اما چه چیزهایی موجب طولانی شدن عمر می‌‌شود؟

خداوند متعال برای هر امتی، عمری مشخص قرار داده است: «لِکُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ»(اعراف: 34)، البته آن را مشروط به عواملی ساخته است تا زیادت و نقصان پذیرد.

به عبارت دیگر؛ بخشی از عمر آدمی، «عمر حتمی و قطعی» اوست که به آن «أجل محتوم» می‌‌گویند و بخشی دیگر، «عمر موهبتی الهی» است که آن را در إزای عمل به قوانینی که خود مقرر داشته، به بندگانش عطا می‌‌کند که به آن «أجل معلّق» می‌‌گویند.

همانگونه که یک سلسله عوامل مادی نظیر تغذیه صحیح، رعایت بهداشت، دوری از هیجان های مداوم و ... مایه افزایش عمر معرفی می‌‌شود و خداوند این خواص را در آنها قرار داده است، عواملی نیز وجود دارند که هر چند ارتباط ظاهری آن با طول عمر برای ما چندان روشن نیست، ولی در روایات روی آن تأکید شده است، که انسان به مرور زمان و با پیشرفت علوم، به برخی جنبه‌‌های آنها دست می‌‌یابد.

عوامل مؤثر در طول عمر آدمی بر دو قسمند:

الف. عوامل معنوى

ارتباط ظاهرى عوامل معنوى مؤثر با مسئله طول عمر بر ما چندان روشن نیست، اما در آیات قرآن کریم و روایات اسلامى روى آن تاکید شده است که به چند نمونه آن اشاره مى‌‏کنیم:

1. «ایمان قوى و توکل بر خدا»

یکی از مهمترین عوامل معنوی که می‌‌تواند انسان را در ناملایمات زندگى آرامش و قدرت بخشد، «ایمان و اعتقاد راسخ به قدرت لایتناهی» است.

«آرامش روحی» بیش از هر عامل دیگری در طول عمر مؤثر است. از این رهگذر افراد مذهبی که اعتقاد راسخ به جهان متافیزیک و عالم ماوراء طبیعت دارند از عمر طولانی برخوردار هستند.

افراد متدین و پای بند به قوانین مذهبی بیش از دیگر مردم روی زمین عمر می‌‌کنند. و برای اثبات این مسئله به نقل یک آمار بسنده می‌‌کنیم: نسبت تعداد اشخاصی که در شوروی، دومین قرن زندگی خود را می‌‌گذرانند در هر 100 هزار نفر 10 نفر می‌‌باشد، در صورتیکه این نسبت در آذربایجان شوروی که منطقه مسلمان نشین است به 84 نفر در هر 100 هزار نفر می‌‌رسد.

2. صدقه

امام باقر(علیه‌السلام) می‌‌فرماید: «صدقه هفتاد بلا را از انسان دور می‌‌کند و نیز مرگ سوء را از انسان دور می‌‌نماید، چرا که صاحب صدقه هرگز با مرگ سوء از دنیا نمی‌‌رود.»

و در جای دیگر آمده است: «با دست خود صدقه دادن، انسان را از مرگ سوء حفظ می‌‌کند و هفتاد نوع از انواع بلایا را از انسان دور می‌‌کند.»

همانطور که در تعالیم اسلامی آمده است؛ برخی عوامل بر مدت عمر انسان تأثیر می‌‌گذارد و کاهش یا افزایش طول عمر انسان را به همراه دارد. «صدقه دادن» از عواملی است که طبق بیان صریح روایات، موجب افزایش طول عمر می‌‌شود:

پیامبر اکرم(ص) می‌‌فرماید: «صدقه و صله رحم شهرها را آباد می‌‌کند و بر عمرها می‌‌افزاید.»

3. صله رحم؛

پیامبر گرامى اسلام(ص) مى‌‏فرماید: «إنَّ الصَّدَقَةَ وَ صِلَةَ الرَّحِمِ تَعْمُرانِ الدِّیارَ، وَ تَزیدانِ فِى الْاعْمارِ»[1]؛ صدقه و انفاق در راه خدا و صله ‏رحم؛ شهرها و خانه‌‌ها را آباد و عمرها را طولانى مى‌‏کند.

در روایت دیگر می‌‌فرماید: هر کس برای من یک چیز را ضمانت کند، من چهار چیز برای او ضمانت می‌‌کنم: صله رحم کند تا خداوند او را دوست بدارد، روزی‌‌اش را توسعه دهد، عمرش را زیاد کند و او را به بهشت وارد کند.

امام صادق(ع) می‌‌فرماید: «من چیزی مؤثرتر از صله رحم برای زیادتی عمر نمی‌‌شناسم».

4. احسان؛

امام باقر(ع) مى‌‏فرماید: «الْبِرُّ وَ صَدَقَةُ السِّرِ ینْفِیانِ الْفَقْرَ وَ یزیدانِ فِى الْعُمْرِ وَ یدْفَعانِ عَنْ سَبعینَ مَیتَةَ سُوءٍ»[2]؛ نیکوکارى و انفاق پنهانى؛ فقر را برطرف ساخته، عمر را افزایش مى‌‏دهد و از هفتادگونه مرگ و میر بد جلوگیرى مى‌‏کند.

5. گناه نکردن؛

خداوند متعال، مى‌‏فرماید: «اَنِ اعْبُدُواْ اللَّهَ وَاتَّقُوهُ وَأَطِیعُون* یغْفِرْلَکُم مّن ذُنُوبِکُمْ وَیؤَخّرْکُمْ إِلَى‏ أَجَلٍ مُّسَمًّى إِنَّ أَجَلَ اللَّهِ إِذَا جَآءَ لَایؤَخَّرُ لَوْ کُنتُمْ تَعْلَمُونَ»[3]؛ (اى قوم) خدا را پرستش کنید و از مخالفت او بپرهیزید، و مرا اطاعت نمایید. اگر چنین کنید خدا گناهانتان را مى‌‏آمرزد و تا زمان معینى شما را عمر مى‌‏دهد، اما هنگامى که اجل الهى فرا رسد تأخیرى نخواهد داشت اگر مى‌‏دانستید.[4]

در جاى دیگر مى‌‏فرماید: «وَ أَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیهِ یمَتِّعْکُمْ مَتاعاً حَسَناً إِلى‏ أَجَلٍ مُسَمًّى وَ یؤْتِ کُلَّ ذِی فَضْلٍ فَضْلَهُ وَ إِنْ تَوَلَّوْا فَإِنِّی أَخافُ عَلَیکُمْ عَذابَ یوْمٍ کَبِیر»[5]؛ و از پروردگار خویش آمرزش بطلبید سپس بسوى او بازگردید تا شما را تا مدّت معینى، (از مواهب زندگى این جهان) به خوبى بهره‌‏مند سازد و به هر صاحب فضیلتى، به مقدار فضیلتش ببخشد! و اگر (از این فرمان) روى گردان شوید، من بر شما از عذاب روز بزرگى بیمناکم.

و در جای دیگر می‌‌فرماید: «فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِم»[6]؛ و خداوند آنها را به (کیفر) گناهانشان گرفت.

امام صادق(علیه السلام) در روایتی بسیار زیبا مى‌‌‏فرماید: «مَنْ یمُوتُ بِالذُّنُوبِ اکْثَرُ مَّنْ یمُوتُ بِالْاجالِ وَ مَنْ یعیشُ بِالْاحسانِ اکْثَرُ مِمَّنْ یعیشُ بِالْاعْمار»[7]؛ آنها که بر اثر گناهان مى‌‏میرند بیش از آنهایند که به مرگ الهى از دنیا مى‌‏روند و کسانى که بر اثر نیکوکارى عمر طولانى پیدا مى‌‏کنند، بیش از کسانى هستند که بر اثر عوامل طبیعى عمرشان زیاد مى‌‏شود!

در بعضى روایات به برخى گناهان مانند «ظلم»، «زنا» و «بی احترامی به پدر و مادر» که در کاهش عمر بسیار اثر دارد، اشاره شده است.[8]

ب. عوامل طبیعى

برخى از عوامل طبیعى در افزایش عمر که براى بشر تاکنون شناخته شده است عبارتند از:

1. تغذیه صحیح دور از افراط و تفریط؛

2. کار و حرکت مداوم؛

3. پرهیز از هرگونه مواد مخدر و اعتیادهاى خطرناک؛

4. دور بودن از هواى آلوده؛

5. مصرف نکردن مشروبات الکلى؛

6. دورى از هیجان‏هاى مداوم.

 

پی نوشت ها:

[1] عبد على عروسى حویزى، تفسیر نورالثقلین، ج 4، ص 354 و 355.

[2] شیخ حر عاملى، وسائل الشیعه، ج 6، ص 277.

[3] نوح، آیه 3- 4.

[4] ر. ک: اکبر هاشمى رفسنجانى، تفسیر راهنما، ج 9، ص 390.

[5] هود،آیه 3.

[6] آل‌‏عمران، آیه 11.

[7] شیخ عباس قمى، سفینة البحار، ج 1، ص 488، ماده ذنب.

[8] ر. ک: تفسیر نمونه، ج 25، ص 57- 60 و ج 18، ص 203- 210.

منبع: سایت تبیان(با اندکی تغییر و تصرف)