معنای «ولیّ» در «حدیث غدیر»
آیا «ولیّ» در حدیث غدیر به معنای «دوستی» است؟
یا «ولیّ» در حدیث غدیر به معنای «ولایت و رهبری» است؟
هر کدام که باشد، چه فرقی به حال ما می‌کند؟
در ادامه مطلب جواب این سؤالات مهم را خواهید یافت.
پیامبر اسلام(ص) در روز 18 ذی‌الحجّه سال آخر عمر مبارکشان در غدیر خم، هنگام معرفی امیرالمؤمنین(ع) به جانشینی خود فرمودند: «مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَه»؛ یعنی «هر کس که من مولا و صاحب اختیار اویم، این على مولاى اوست. پروردگارا دوست او را دوست بدار، و دشمن او را دشمن باش، یار او را یارى نما، و از آن کس که یاور او نیست، یارى خود را دریغ دار».
اهل سنت، «ولیّ» در این حدیث شریف(مَولاه) را به «محبّت و دوستی» معنا می‌کنند و می‌گویند پیامبر اسلام(ص) به مسلمانان دستور داد که حضرت علی(ع) را دوست بدارند. بنابراین پیامبر(ص) أصلا نمی‌خواسته حضرت علی(ع) را به عنوان جانشین خود معرفی کند. پس اینکه کسانی دیگر خود را جانشین پیامبر(ص) بدانند، مشکلی ندارد.
لکن ما به ایشان می‌گوییم:
خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى»(شوری:23)؛ یعنی: پیامبر به مردم بگو: «من هیچ پاداشى از شما برای رسالتم درخواست نمىکنم جز دوستداشتن نزدیکانم».
یعنی خداوند متعال سالها قبل از واقعه‌‌ی غدیر خم، در قرآنش به مردم و مسلمانان دستور داده که تنها کاری که در مقابل زحمات رسالت پیامبر(ص) می‌توانند انجام دهند این است که خاندان و نزدیکان پیامبر(ص) را دوست بدارند و به آنها محبت ورزند.
به نظر شما خواننده گرامی، آیا اصلا معقول است که با اینکه خداوند در قرآن کریم تصریح به محبّت و مودّت نسبت به نزدیکان پیامبر(ص) کرده است، و قطعاً یکی از نزدیکان پیامبر(ص)؛ حضرت علی(ع) است، اکنون در آن روز معهود(عید غدیر)، در سال آخر عمر مبارک پیامبرش، مردم را جمع کند و آن کلام شریف را بفرماید و مقصودش از این همه کارها، فقط تکرار محبت و مودت باشد؟! پس چرا هنگام نزول آیه محبت و مودّت، خداوند دستور به فراهم کردن این همه تدارکات نداد؟
مگر حضرت علی(ع) چه ویژگی‌ای داشته است که(به گفته شما) پیامبر(ص) از میان تمام نزدیکانش، فقط به دوست داشتن ایشان تأکید می‌کند؟!!! چرا به هیچ یک از همسران و فرزندان و اقوام و خویشان بجز علی(ع) سفارش دوستی نکرد؟
چه شده که پیامبر(ص) نمی‌فرماید «علی جانشین من است» یا نمی‌فرماید «این شخص جانشین من است»، بلکه با سفارش فراوان، نسبت به حضرت علی(ع) به گونه‌ای تأکید می‌کند که هیچکس را نتوانند جایگزین او کنند و می‌فرماید «این علی جانشین من است»، که هم لفظ «این»(هذا) را می‌آورد و هم لفظ «علی» را می‌آورد؟!
آیا برای بیان «دوست داشتن»، این همه تأکید لازم است؟!!
آیا فقط برای «دوست داشتن» حضرت علی(ع) است که اصحاب پیامبر و سایرین به او تبریک گفتند؛ که در کتابهای روایی خود اهل سنّت آمده است: «وَ جَاءَ أَصْحَابُهُ إِلَى أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ هَنَّوْهُ بِالْوَلَایَةِ وَ أَوَّلُ مَنْ قَالَ لَهُ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ فَقَالَ لَهُ یَا عَلِیُّ أَصْبَحْتَ مَوْلَایَ وَ مَوْلَى کُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَة»[1]؛ یعنی بعد از اینکه پیامبر(ص) حضرت علی(ع) را به جانشینی خود معرفی کرد، اصحاب پیامبر(ص) خدمت حضرت علی(ع) آمدند و بخاطر ولایتش به او تبریک گفتند. و اول کسی که به حضرت علی(ع) تبریک گفت، عمر بن خطاب بود، که به امیرالمؤمنین(ع) گفت: ای علی؛ تو مولای هر مرد و زن مؤمنی شدی.
مگر تا آن زمان، حضرت علی(ع) به سبب آن آیه شریفه، محبوب و دوست داشتنی نبود؟ پس دیگر این چه دوستی ویژه‌ای است که همه بخاطر آن به حضرت علی(ع) تبریک می‌گویند؟؟!
واقعا چرا پیامبر(ص) در حق دوستان حضرت علی(ع) دعا می‌کند و در حق دشمنانش نفرین؟! آیا فقط بخاطر دوستی و محبت؟! یا خیر، بلکه دعا و نفرین، برای کسانی است که ولایت و رهبری او را بپذیرند یا از پذیرش ولایت او سرپیچی کنند؟
جالب اینجاست که علاوه بر اینکه این حدیث در کتب خود اهل سنت آمده است، در کتابهایشان حدیث دیگری از پیامبر(ص) نقل کردهاند که فرموده است: «إنَّ علیّاً مِنّى وَ أنَا مِنهُ، وَ هُوَ وَلِیُّ کُلِّ مُؤمِنٍ بَعدِى»[2]؛ یعنی بدرستی که علی از من است و من از علی هستم، و علی ولیّ هر مؤمنی بعد از من است.
با توجه به این حدیث و طبق برداشت اهل سنّت؛ باید منظور پیامبر(ص) این باشد که حضرت علی(ع) را بعد از حیات پیامبر(ص) دوست داشته باشید، چون در حدیث دوم، «ولیّ» را مقید به «بعدی»؛(یعنی بعد از من) کرده است، و حال آنکه آیه قرآن(که در بالا گذشت) می‌فرماید حتی در زمان حیات پیامبر(ص) نیز باید ذوی القربی و نزدیکان پیامبر(ص) را دوست داشت.
فارغ از هرگونه تعصب کورکورانه و جاهلانه، و فقط با هزینه کردن اندکی تفکر و تأمّل، خود شما قضاوت کنید که آیا اصلا می‌توان «مولاه» را به «محبت و دوستی» معنا کرد؟ آیا اصلا معنایی غیر از «رهبری و جانشینی» می‌توان برای آن تصوّر کرد؟!!! هرگز...
پس با قطع و یقین و استدلال و نه کورکورانه می‌گوییم:
«حضرت علی(ع)؛ خلیفه و جانشین بلافصل پیامبر(ص) است»
واقعا باید از صمیم قلب از خدا بخواهیم:
خدایا ما را به راه راست هدایت فرما و در آن ثابت قدم بدار.
خدایا عاقبت ما را ختم بخیر کن.
خدایا ما را با محبت و ولایت علی(ع) زنده بدار و با محبت و ولایت علی(ع) بمیران.
آمین ربّ العالمین
[1]. البدایة و النهایة(ابن کثیر) 7: 386- شواهد التنزیل(الحاکم الحسکانی) 1: 203.
[2]. صحیح الترمذى2: 297، و مسند احمد 4: 437، و مسند ابو داود 3: 111.
وب برای همه مفیده
مطالبی خواندنی و ارزشمند به مناسبت عید غدیر
عید غدیر از منظر مقام معظم رهبری
آیات غدیر
فرهنگ نام هاى غدیراوصاف غدیرخم در روایات
خطبه غدیر و ترجمه آن
پرسش و پاسخهایی در مورد غدیر خم
دلیل عقلی حرف اهل سنت در مورد غدیر!!
فضایل علی ( علیه السلام ) از زبان اندیشمندان غیر مسلمان
آیا نویسندگان اهل‌سنت درباره فضایل حضرت علی(علیه السلام) کتابی نوشته‌اند؟
