امام صادق علیه السلام فرمود: وقتى یکى از شما اراده کند که هر چه از خداوند متعال خواست به وى عطا کند، باید از تمام مردم ماءیوس شود و جز به خداوند امیدى نداشته باشد. وقتى خدا بداند که ضمیر او این چنین است و از غیر خدا منقطع است ، هر چه خواست به او عطا مى کند.
دعا، همّت را بلند، اراده و تصمیم را استوار و انسان را در برابر حوادث بزرگ و مصایب جانکاه مجهّز و بیمه میسازد.
اعمال و اقوال خود را مراقبت نمایید، شاید همین عمل شایسته موجب گردد که خداوند تبارک و تعالى به شما توجه فرموده توفیق عنایت کند؛ و پس از سپرى شدن شهر صیام که شیاطین از زنجیر رها می گردند شما اصلاح شده باشید و دیگر فریب شیطان را نخورید و مهذب گردید.
اى نرم‌کننده آهن براى حضرت داود(ع) و اى برطرف‌کننده گرفتارى و ناراحتى بزرگ از ایوب(ع) و اى گشاینده اندوه یعقوب(ع) و اى زداینده غم یوسف(ع)! درباره من آنچه را تو شایسته آن هستی، انجام بده!
بار دیگر پروردگار عالم توفیق داد که شبی از لیالی قدر را درک کنیم و با استغفار از درگاه الوهیتش بار گناه خویش را کم کنیم و بتوانیم با عبرت از گذشته راه طریقت را بهتر و با امید بیشتر بپماییم، اینک دومین شب از شبهای پر برکت قدر از راه می‌رسد و برای رسیدن به عالی‌ترین فیض شب بیست و یکم که افضل‌تر از شب نوزدهم است، در روایات اعمالی ذکر شده است که در ادامه می‌آید:
ـ غسل: مقارن غروب آفتاب که بهتر است نماز عشاء را با غسل خواند.
– دو رکعت نماز: در هر رکعت بعد از سوره «حمد»، هفت مرتبه سوره «توحید» بخواند و بعد از فراغ ۷۰ مرتبه «اَستَغفُرِاللهَ وَاَتوبُ اِلَیهِ» و در روایتی است که از جای خود برنخیزد تا حق‌تعالی او و پدر و مادرش را بیامرزد.
– قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید: «اَللّهُمَّ اِنّی اَسئَلِکَ بِکِتابِکَ المُنزَلِ وَما فیهِ و فیه اسمُکَ الاَکبَرُ و اَسمائُکَ الحُسنی وَما یُخافُ وَ یُرجی اَن تَجعَلَنی مِن عُتَقائِکَ مِنَ النّار» پس هر حاجت که دارد بخواهد.
– مصحف شریف را بگیرد و بر سر بگذارد و بگوید:
«اَللّهمَّ بِحَقِّ هذاالقُرآنِ وَبِحَقِّ مَن اَرسَلتَه بِه وَبِحَقِ کُلِّ مومنٍ مَدَحتَهُ فیهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَیهِم فلا اَحَدَ اَعرَفُبِ بِحَقِّکَ مِنکَ».
ده مرتبه بگوید: بِکَ یا الله
ده مرتبه: بِمُحَمَّدٍ
ده مرتبه: بِعلیٍّ
ده مرتبه: بِفاطِمَهَ
ده مرتبه: بِالحَسَنِ
ده مرتبه: بِالحُسَین ِ
ده مرتبه: بِعلیّ بنِ الحُسین
ده مرتبه: بِمُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ
ده مرتبه: بِجَعفَر بنِ مُحَمَّدٍ
ده مرتبه: بِموُسی بنِ جَعفَر ٍ
ده مرتبه: بِعلیِّ بنِ مُوسی
ده مرتبه: بِمُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ
ده مرتبه: بِعَلِیِّ بنِ مُحَمَّدٍ
ده مرتبه: بِالحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ
ده مرتبه: بِالحُجَّهِ.
پس از این عمل هر حاجتی که داری طلب کن.
– زیارت امام حسین(ع): در روایت آمده است که چون شب قدر می‌شود، منادی از آسمان هفتم ندا می‌کند که حق تعالی آمرزید هر کسی را که به زیارت قبر امام حسین(ع) آمده است.
– احیا داشتن این شبها: در روایت آمده هر کس احیاء کند، شب قدر را گناهان او آمرزیده شود، هر چند به عدد ستارگان آسمان و سنگینی کوه‌ها و وزن دریاها باشد.
– ۱۰۰رکعت نماز بخواند که فضیلت بسیار دارد و افضل آن است که در هر رکعت بعد از سوره «حمد»، ۱۰ مرتبه سوره «توحید» بخواند.
– این دعا خوانده شود: «اَللّهُمَّ اِنّى اَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً داخِراً لا اَمْلِکُ لِنَفْسى نَفْعاً وَلا ضَرّاً وَلا اَصْرِفُ عَنْها سُوَّءاً اَشْهَدُ بِذلِکَ عَلى نَفْسى وَاَعْتَرِفُ لَکَ بِضَعْفِ قُوَّتى وَقِلَّهِ حیلَتى فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْجِزْ لى ما وَعَدْتَنى وَجَمیعَ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ مِنَ الْمَغْفِرَهِ فى هذِهِ اللَّیْلَهِ وَاَتْمِمْ عَلَىَّ ما اتَیْتَنى فَاِنّى عَبْدُکَ الْمِسْکینُ الْمُسْتَکینُ الضَّعیفُ الْفَقیرُ الْمَهینُ اَللّهُمَّ لا تَجْعَلْنى ناسِیاً لِذِکْرِکَ فیما اَوْلَیْتَنى وَلا [غافِلاً] لاِحْسانِکَ فیما اَعْطَیْتَنى وَلا ایِساً مِنْ اِجابَتِکَ وَاِنْ اَبْطَاَتْ عَنّى
فى سَرّاَّءَ اَوْ ضَرّاَّءَ اَوْ شِدَّهٍ اَوْ رَخاَّءٍ اَوْ عافِیَهٍ اَوْ بَلاَّءٍ اَوْ بُؤْسٍ اَوْ نَعْماَّءَ اِنَّکَ سَمیعُ الدُّعاَّءِ» و این دعا را کفعمى از امام زین العابدین(ع) روایت کرده که در این شبها در حال قیام، قعود، رکوع و سجود می‌خواندند.
– علامه مجلسى نیز گفته است: بهترین اعمال در این شبها طلب آمرزش و دعا از براى مطالب دنیا و آخرت خود و پدر و مادر و خویشان خود و برادران مؤمن زنده و مرده است و اَذْکار و صلوات بر محمد و آل محمد(ص) آنچه مقدور شود.
-در بعضى از روایات وارد شده است که دعاء جوشن کبیر را در این شب بخواند.
-شیخ کلینى در کافى از حضرت صادق(ع) روایت کرده که فرمود: در دهه آخر ماه رمضان در هر شب می‌گویی: «اَعُوذُ بِجَلالِ وَجْهِکَ الْکَریمِ اءنْ یَنْقَضِىَ عَنّى شَهْرُ رَمَضانَ اَوْ یَطْلُعَ الْفَجْرُ مِنْ لَیْلَتى هذِهِ وَلَکَ قِبَلى ذَنْبٌ اَوْ تَبِعَهٌ تُعَذِّبُنى عَلَیْهِ»
-کفعمى در حاشیه بلد الامین نقل کرده که حضرت صادق(ع) در هر شب از دهه آخر بعد از فرائض و نوافل مى‌خواند: «اَللّهُمَّ اَدِّعَنّا حَقَّ ما مَضى مِنْ شَهْرِ رَمَضانَ وَاغْفِرْ لَنا تَقْصیرَنا فیهِ وَتَسَلَّمْهُ مِنّا مَقْبُولاً وَلا تُؤ اخِذْنا بِاِسْرافِنا عَلى اَنْفُسِنا وَاجْعَلْنا مِنَ الْمَرْحُومینَ وَلا تَجْعَلْنا مِنَ الْمَحْرُومینَ»، و فرمود هر که این دعا را بگوید، حقّ تعالى تقصیرى که از او در ایام گذشته از ماه رمضان سرزده بیامرزد و او را از معاصى در بقیه ماه نگه دارد .
-سید بن طاوس در اقبال از ابن اَبى عُمَیْر از مُرازِم نقل کرده که حضرت صادق(ع) در هر شب از دهه آخر مى‌خواند: «اَللّهُمَّ اِنَّکَ قُلْتَ فى کِتابِکَ الْمُنْزَلِ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذى اُنْزِلَ فیهِ الْقُرْانُ هُدىً لِلنّاسِ وَبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَالْفُرْقانِ فَعَظَّمْتَ حُرْمَهَ شَهْرِ رَمَضانَ بِما اَنْزَلْتَ فیهِ مِنَ الْقُرانِ وَخَصَصْتَهُ بِلَیْلَهِ الْقَدْرِ وَجَعَلْتَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ اَللّهُمَّ وَهذِهِ اَیّامُ شَهْرِ رَمَضانَ قَدِ انْقَضَتْ وَلَیالیهِ قَدْ تَصَرَّمَتْ وَقَدْ صِرْتُ یا اِلهى مِنْهُ اِلى ما اَنْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنّى وَاَحْصى لِعَدَدِهِ مِنَ الْخَلْقِ اَجْمَعینَ فَاَسْئَلُکَ بِما سَئَلَکَ بِهِ مَلاَّئِکَتُکَ الْمُقَرَّبُونَ وَاَنْبِیاَّؤُکَ الْمُرْسَلُونَ وَعِبادُکَ الصّالِحُونَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تَفُکَّ رَقَبَتى مِنَ النّارِ وَتُدْخِلَنِى الْجَنَّهَ بِرَحْمَتِکَ وَاَنْ تَتَفَضَّلَ عَلىَّ بِعَفْوِکَ وَکَرَمِکَ وَتَتَقَبَّلَ تَقَرُّبى وَتَسْتَجیبَ دُعاَّئى وَتَمُنَّ عَلَىَّ بِالاْمْنِ یَوْمَ الْخَوْفِ مِنْ کُلِّ هَوْلٍ اَعْدَدْتَهُ لِیَومِ الْقِیامَهِ اِلهى وَاَعُوذُ بِوَجْهِکَ الْکَریمِ وَبِجَلالِکَ الْعَظیمِ اَنْ یَنْقَضِىَ اَیّامُ شَهْرِ رَمَضانَ وَلَیالیهِ وَلَکَ قِبَلى تَبِعَهٌ اَوْ ذَنْبٌ تُؤ اخِذُنى بِهِ اَوْ خَطَّیئَهٌ تُریدُ اَنْ تَقْتَصَّهَا مِنّى لَمْ تَغْفِرْها لى سَیِّدى سَیِّدى سَیِّدى اَسْئَلُکَ یا لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ اِذْ لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ اِنْ کُنْتَ رَضیتَ عَنى فى هذَا الشَّهْرِ فَاْزدَدْ عَنّى رِضاً وَاِنْ لَمْ تَکُنْ رَضیتَ عَّنى فَمِنَ الاْنَ ارْضَ عَنّى یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ یا اَللّهُ یا اَحَدُ یا صَمَدُ یا مَنْ لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ وَلَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ» و بسیار گفته شود: «یا مُلَیِّنَ الْحَدیدِ لِداوُدَ عَلَیْهِ السَّلامُ یا کاشِفَ الضُّرِّ وَالْکُرَبِ الْعِظامِ عَنْ اَیُّوبَ عَلَیْهِ السَّلامُ اَىْ مُفَرِّجَ هَمِّ یَعْقُوبَ عَلَیْهِ السَّلامُ اَىْ مُنَفِّسَ غَمِّ یُوسُفَ عَلَیْهِ السَّلامُ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ کَما اَنْتَ اَهْلُهُ اَنْ تُصَلِّىَ عَلَیْهِمْ اَجْمَعینَ وَافْعَلْ بى ما اَنْتَ اَهْلُهُ وَلا تَفْعَلْ بى ما اَنَا اَهْلُهُ»
-در کافى مسندا و در مقنعه و مصباح مُرْسَلا نقل شده که در شب بیست و یکم این دعا خوانده شود: «یا مُولِجَ اللَّیْلِ فِى النَّهارِ وَمُولِجَ النَّهارِ فِى اللَّیْلِ وَمُخْرِجَ الْحَىِّ مِنَ الْمَیِّتِ وَمُخْرِجَ الْمَیِّتِ مِنْ الْحَىِّ یا رازِقَ مَنْ یَشاَّءُ بِغَیْرِ حِسابٍ یا اَللّهُ یا رَحْمنُ یا اَللّهُ یا رَحیمُ یا اَللّهُ یا اَللّهُ یا اَللّهُ لَکَ الاْسْماَّءُ الْحُسْنى وَالاْمْثالُ الْعُلْیا وَالْکِبْرِیاَّءُ وَالاْ لاَّءُ اَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تَجْعَلَ اسْمى فى هذِهِ اللَّیْلَهِ فِى السُّعَداَّءِ وَرُوحى مَعَ الشُّهَداَّءِ وَاِحْسانى فى عِلِّیّینَ وَاِساَّئَتى مَغْفُورَهً وَاَنْ تَهَبَ لى یَقینَاً تُباشِرُ بِهِ قَلْبى وَاِیماناً یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنّى وَتُرْضِیَنى بِما قَسَمْتَ لى وَآتِنا فِى الدُّنْیا حَسَنَهً وَفِى الاْخِرَهِ حَسَنَهً وَقِنا عَذابَ النّارِ الْحَریقِ وَارْزُقْنى فیها ذِکْرَکَ وَشُکْرَکَ وَالرَّغْبَهَ اِلَیْکَ وَالاِْنابَهَ وَالتَّوْفیقَ لِما وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَ الِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَعَلَیْهِمُ السَّلامُ»
خداى تعالى در شب قدر حوادث یک سال را تقدیر می کند و زندگى، مرگ، رزق، سعادت، شقاوت و چیزهایى دیگر از این قبیل را مقدر می سازد که فرشتگان به امر پروردگار، آن را انجام می دهند و شیطان در این شب بیرون نمی‌آید تا صبح آن طلوع کند.
شب قدر، شبی است که در تمام سال هیچ شبی به فضیلت آن نمی رسد و عمل در آن بهتراز عمل در هزار ماه است. در این شب برنامه های یک سال هر کس مقدر می گردد. در شب قدر ملائکه و روح که اعظم ملائکه است به اذن پروردگار، خدمت امام زمان علیه السلام مشرف می شوند و مقدرات هر کس را به امام عرضه می دارند.
«قدر» معانی متعددی همچون قدرت، تقدیر و اندازه گیرى، تنگ گرفتن، مساوی بودن یک چیز با چیز دیگر بدون کم و زیاد دارد اما در اینکه چه شبی از شبهای ماه رمضان، شب قدر است اختلاف دیدگاه وجود دارد. آنچه موافق با سنت پیامبر گرامی اسلام(ص) و روایات امامان معصوم(ع) است، اینکه شب قدر در دهه آخر ماه رمضان قرار دارد و طبق نقل، یکی از شبهای نوزدهم، بیست و یکم، و بیست و سوم است و در بین این سه شب نیز شب بیست و سوم احتمالش بیشتر است. چنانکه امام صادق(ع) فرمود: شب نوزدهم شب تقدیر است و شب بیست و یکم شب بستن و تعین و اِحکام است و شب بیست و سوم شب حتمی شدن و امضای آن است.
در مورد فضایل شب قدر باید گفت که شب نازل شدن دفعی و یک جای قرآن در بیت المعمور است که به طور تدریجی طی ۲۳ سال بر قلب نازنین پیامبر گرامی اسلام(ص)نازل شده است. همچنین عبادت و کارهای نیک، در شب قدر، بهتر است از عبادت و کاهای نیک در هزار ماه که دارای شب قدر نباشد. از فضائل دیگر شب قدر آنکه این شب، شب نزول و پایین آمدن فرشتگان خداوند خصوصاً بزرگ‌ترین فرشته خداوند، به زمین است و این شب ، شب تقدیر و سرنوشت یک سال انسان است. خداى تعالى در آن شب حوادث یک سال یعنى از آن شب تا شب قدر سال آینده را تقدیر می کند، زندگى، مرگ، رزق، سعادت، شقاوت و چیزهایى دیگر از این قبیل را مقدر می سازد که فرشتگان به امر پروردگار، آن را انجام می دهند. در این شب، درهای جهنم بسته می‌شود و درهای بهشت، گشوده می‌شود و شیطان در این شب بیرون نمی‌آید تا صبح آن طلوع کند و درهای آسمان و رحمت الاهی بر روی بندگانش گشوده می‌شود و شب قبولی اعمال است.
اعمال شبهای قدر بر دو نوع است:
اعمالی که در هر سه شب انجام می شود و به اعمال مشترک معروف است و اعمالی که مخصوص هر یک از شبهای مبارک نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم است.
اعمال مشترک شبهای قدر
۱- غسل کردن که بهتر است مقارن غروب آفتاب غسل کرده و نماز عشا با غسل خوانده شود.
۲- خواندن ۲ رکعت نماز که در هر رکعت بعد از حمد، ۷ مرتبه سوره توحید را خوانده و بعد از نماز ۷۰ مرتبه گفته شود: اَستَغفُرِاللهَ وَ اَتوبُ اِلَیهِ.
۳- قرآن به سر گرفتن و خدا را به ۱۴ معصوم(ع) سوگند دادن.
۴- زیارت امام حسین(ع) .
۵- احیا داشتن (بیدار ماندن و عبادت کردن) در این شبها. در روایات بسیاری از پیامبر(ص) و معصومین(ع) نقل شده است هر کس شب قدر را احیا کند، گناهان او آمرزیده شود.
۶- فضیلت و پاداش بسیار دارد که ۱۰۰ رکعت نماز خوانده شود و بهتر است که در هر رکعت بعد از سوره مبارک حمد، ۱۰ مرتبه سوره توحید خوانده شود.
۷- دعایی از امام زین العابدین (ع) که در مفاتیح الجنان آمده است . اللهم انی امسیت لک عبداً…
۸- قرائت دعای جوشن کبیر.
۹- طلب آمرزش از خدای متعال و درخواست از خدا جهت نیازهای دنیا و آخرت .
۱۰- ذکر گفتن و صلوات بر محمد وآل محمد علیهم السلام.
در این شبهای مبارک، اعمال زیر نیز سفارش شده است:
۱) خواندن ۲ رکعت نماز برای سلامتی امام زمان(عج) و تعجیل در ظهور آن حضرت
۲) خواندن ۲ رکعت نماز برای شادی روح همه درگذشتگان و اسیران خاک و ۲۵ بار گفتن ذکر “اللهم اغفرلی لجمیع المومنین و المومنات و المسلمین و المسلمات”
۳) خواندن ۲ رکعت نماز تقدیم به اهل بیت پیامبر(صلی الله علیه و آله) و خواندن دعای توسل
۴) خواندن ۲ رکعت نماز حضرت زهرا(سلام الله علیها): در رکعت اول بعد از حمد ۱۰۰ مرتبه سوره قدر و در رکعت دوم بعد از حمد ۱۰۰مرتبه سوره توحید
۵) خواندن سوره‌های مبارک دخان و قدر
اعمال مخصوص شب نوزدهم
۱- صد بار ذکر ” استغفرالله ربی واتوب الیه “.
۲- صد بار ذکر ” اللهم العن قتله امیرالمومنین”
۳- دعای اللهم اجعل فیما تقضی و تقدر من الامر المحتوم …
اعمال مخصوص شب بیست و یکم
۱- دعای اللهم صل علی محمد وال محمد و اقسم لی حلما یسد عنی باب الجهل … .
۲- لعن بر قاتل امیرالمومنین. صد بار ذکر “اللهم العن قتله امیرالمومنین”
۳- زیارت امام علی علیه السلام .
اعمال مخصوص شب بیست و سوم
۱- تلاوت سوره های عنکبوت و روم که امام صادق (ع) فرمود: تلاوت کننده این دو سوره در این شب از اهل بهشت است.
۲- قرائت سوره‌های مبارک عنکبوت، روم و دخان .
۳- قرائت ۱۰۰۰ مرتبه سوره قدر .
۴- خواندن و تکرار دعای سلامتی امام زمان(عج) اللهم کن لولیک حجه ابن الحسن … .
۵- دعای اللهم امددلی فی عمری واوسع لی فی رزقی … .
۶- تلاوت قرآن کریم به هر مقدار که توانستی.
۷- خواندن دعای “یا باطنا فی ظهوره و یا ظاهراً فی بطونه … .
مرحوم کلینی در کافی از امام باقر (ع) نقل می کند که آن حضرت در جواب معنای آیه «انا انزلناه فی لیله مبارکه » فرمودند: «آری شب قدر، شبی است که همه ساله در ماه رمضان و در دهه آخر آن، تجدید می شود. شبی که قرآن جز در آن شب نازل نشده و آن شبی است که خدای تعالی درباره اش فرموده است: «فیها یفرق کل امر حکیم؛ در آن شب، هر امری با حکمت، متعین و ممتاز می گردد». آنگاه فرمود: «در شب قدر، هر حادثه ای که باید در طول آن سال واقع گردد، تقدیر می شود، خیر و شر، طاعت و معصیت و فرزندی که قرار است متولد شود یا اجلی که قرار است فرارسد یا رزقی که قرار است برسد و …».
مرحوم آیت الله آقامجتبی تهرانی شب قدر را شب سرنوشت ساز برای سال آینده می دانست و می گفت: علت سرنوشت ساز بودن شب قدر به این دلیل است که امور سال آینده ثبت و ضبط می شود. مرحوم آقامجتبی تهرانی در یکی از جلسات اخلاقی خود در شب های احیاء که در مسجد جامع بازار تهران برگزار می شد، با بیان این مطلب که درخواست های ما باید براساس شناخت ما از خداوند باشد، گفت: شناخت نسبت به درخواست شونده، در درخواست موثر است.
وی با اشاره به داستان قارون و فرو رفتن او در زمین به درخواست حضرت موسی گفت: خداوند به موسی گفت که تو خالق او نبودی و اگر قارون به من رو آورده بود، او را می بخشیدم.
این استاد اخلاق اضافه کرد: مهر و محبت مخلوق، آمیخته به وجود خالق است و این موضوع که درباره مادر نسبت به فرزند گفته می شود مبنی بر اینکه مادر هیچوقت حاضر نیست به فرزندش صدمه ای وارد شود، به این دلیل است که مادر فرزند را به دنیا آورده است و می توان گفت مقداری علت است.
آقامجتبی افزود: پس خداوند که خالق انسان هاست اگر خشمی دارد، این خشم مسبوق به مهر و محبتش است و در دعاها می خوانیم «یا من سبقت رحمته غضبه» ای کسی که رحمتش بر خشمش سبقت می گیرد.
وی اضافه کرد: به همین دلیل ائمه معصومین (ع) سفارش کرده اند که هنگام دعا کردن بگوییم «یا ارحم الراحمین» یعنی ای مهربانترین مهربانان که کسی به مهربانی تو نمی رسد.
وی با بیان این مطلب که ائمه معصومین (ع) مظهر تام صفت الهی هستند، گفت: لذا می بینیم حضرت علی (ع) پس از ضربت خوردن به فرزندش امام مجتبی (ع) می فرماید اگر من کشته شدم او را با یک ضربه قصاص کنید ولی اگر زنده ماندم او را عفو می کنم.
آیت الله تهرانی همچنین با اشاره به اینکه لیله القدر یک ظاهری دارد و آن وجود امام زمان (عج) است، گفت: لیله القدر یک باطنی دارد که آن هم وجود حضرت فاطمه زهرا (س) است و ما امام زمان (عج) را به فاطمه زهرا (س) قسم می دهیم.
شب نوزدهم: اولین شب از شبهای قدر است و شب قدر همان شبی است که در تمام سال شبی به خوبی و فضیلت آن نمی‌رسد و عمل در آن بهتر است از عمل در هزار ماه و در آن شب تقدیر امور سال رقم می‌خورد و ملائکه و روح که اعظم ملائکه است در آن شب به اذن پروردگار به زمین نازل می‌شوند و به خدمت امام زمان علیه‌السلام مشرف می‌شوند و آنچه برای هر کس مقدر شده است بر امام علیه السلام عرض می‌کنند.
اعمال شب قدر بر دو نوع است: یکی آن که در هر سه شب انجام می‌شود و دیگر آن که مخصوص هر شبی است.
اعمالی که در هر سه شب مشترک است:
۱- غسل. (مقارن غروب آفتاب، که بهتر است نماز عشاء را با غسل خواند.)
۲- دو رکعت نماز وارد شده است که در هر رکعت بعد از حمد، هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ هفتاد مرتبه اَستَغفُرِاللهَ وَ اَتوبُ اِلَیهِ و در روایتی است که از جای خود برنخیزد تا حق تعالی او و پدر و مادرش را بیامرزد.
۳- قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید: اَللّهُمَّ اِنّی اَسئَلُِکَ بِکِتابِکَ المُنزَلِ وَ ما فیهِ اسمُکَ الاَکبَرُ و اَسماؤُکَ الحُسنی وَ ما یُخافُ وَ یُرجی اَن تَجعَلَنی مِن عُتَقائِکَ مِنَ النّار. پس هر حاجت که دارد بخواهد.
۴- مصحف شریف را بگیرد و بر سر بگذارد و بگوید:
اَللّهمَّ بِحَقِّ هذاالقُرآنِ وَ بِحَقِّ مَن اَرسَلتَه بِه وَ بِحَقِ کُلِّ مومنٍ مَدَحتَه ُ فیهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَیهِم فلا اَحَدَ اَعرَفُبِ بِحَقِّکَ مِنکَ.
ده مرتبه بگوید: بِکَ یا الله
ده مرتبه: بِمُحَمَّدٍ
ده مرتبه: بِعلیٍّ
ده مرتبه: بِفاطِمَهَ
ده مرتبه: بِالحَسَنِ
ده مرتبه: بِالحُسَین ِ
ده مرتبه: بِعلیّ بنِ الحُسین
ده مرتبه: بِمُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ
ده مرتبه: بِجَعفَر بنِ مُحَمَّدٍ
ده مرتبه: بِموُسی بنِ جَعفَر ٍ
ده مرتبه: بِعلیِّ بنِ مُوسی
ده مرتبه: بِمُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ
ده مرتبه: بِعَلِیِّ بنِ مُحَمَّدٍ
ده مرتبه: بِالحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ
ده مرتبه: بِالحُجَّهِ.
پس از این عمل هر حاجتی که داری طلب کن.
۵- زیارت امام حسین علیه السلام است؛ که در روایت آمده است که چون شب قدر می‌شود منادی از آسمان هفتم ندا می‌کند که حق تعالی آمرزید هر کسی را که به زیارت قبر امام حسین علیه السلام آمده است.
۶- احیا داشتن این شبها. در روایت آمده هر کس احیا کند شب قدر را گناهان او آمرزیده شود هر چند به عدد ستارگان آسمان و سنگینی کوه‌ها و وزن دریاها باشد.
۷- صد رکعت نماز بخواند که فضیلت بسیار دارد، و افضل آنست که در هر رکعت بعد از حمد ده مرتبه توحید بخواند.
۸- این دعا خوانده شود: اَللّهُمَّ اِنّی اَمسَیتُ لَکَ عَبدًا داخِرًا لا اَملِکُ لِنَفسی وَ اَعتَرِفُ…
اعمال مخصوص هر شب قدر
شب نوزدهم:
۱- صد مرتبه “اَستَغفُرِاللهَ رَبی وَ اَتوبُ اِلَیه”.
۲- صد مرتبه ” اَللّهُمَّ العَن قَتَلَهَ اَمیرَالمومنینَ”.
۳- دعای “یا ذَالَّذی کانَ…” خوانده شود .
۴- دعای ” اَللّهَمَّ اجعَل فیما تَقضی وَ…” خوانده شود.
شب بیست و یکم:
فضیلتش زیادتر از شب نوزدهم است، و باید اعمال آن شب را از غسل و احیاء و زیارت و نماز، هفت قل هو الله و قرآن بر سر گرفتن و صد رکعت نماز و دعای جوشن کبیر و غیره در این شب به عمل آورد، در روایات تاکید شده در غسل و احیاء و جدّ و جهد در عبادت در این شب و شب بیست و سوم.
نگاهی به بیانات ارزشمند رهبر معظم انقلاب در خصوص شب های قدر و اهمیت آن نکات قابل تامل و پرباری را از این شب نمایان می کند. در ادامه به گوشه ای از کلام ارزشمند رهبری اشاره می شود:
با امیر المومنین آشنا شویم
روز جمعه و شب قدر، آن هم در ماه رمضان و حالت روزه‌دارىِ برادران و خواهران عزیز فرصت بسیار مغتنمى است براى اینکه در این دقائق معدودى که میتوان پیش از نماز جمعه سخن گفت، دلهاى خودمان را با منبع رحمت و فضل الهى آشنا کنیم، نزدیک کنیم و ان‌شاءاللَّه زمینه‌ى پرورش نهال تقوا را در دل خودمان فراهم بیاوریم.
مناسبت شب قدر، یکى مناسبت دعا و تضرع و توجه به پروردگار است که ماه رمضان بخصوص شبهاى قدر، بهار توجه دلها و ذکر و خشوع و تضرع است. ثانیاً بهانه و مناسبتى است براى اینکه دلهایمان را با مقام والاى امیر مؤمنان و سرور متقیان عالم قدرى آشنا کنیم و درس بگیریم. هر چه که در فضائل ماه رمضان و وظائف بندگان صالح در این ماه بر زبان جارى شود و بتوان گفت، امیرالمؤمنین (علیه الصّلاه و السّلام) نمونه‌ى کامل آن و برجسته‌ترین الگو براى آن خصوصیت است. من صحبتم را در خطبه‌ى اول با یاد امیر مؤمنان (علیه الصّلاه و السّلام) آغاز میکنم، تا قدرى به معرفت این بزرگوار نزدیک بشویم، که هر چه گفته‌اند و هر چه گفته‌ایم و شنیده‌ایم، در مقایسه‌ى با عظمت آن مقام و برجستگى آن شخصیت، کوچک و حقیر است و نمیتوانیم نه مجاهدت او را، نه تلاش او را براى تقرب به خداى متعال، نه سختى‌ها و رنجهاى زندگى او را، نه عظمت کارى را که در دوران خود انجام داد، توصیف بکنیم. خطبه‌های نماز جمعه تهران ۳۰ شهریور ۱۳۸۷ مطابق با هیجدهم رمضان سال ۱۴۲۹
لیلهالقدر شب ولایت است
لیلهالقدرى که در این ماه رمضان است و قرآن صریحاً مىفرماید:«لیلهالقدر خیرٌ مِن الف شهر»، یک شب بهتر است از هزار سى روز – هزار ماه – بسیار مهم است. چرا این قدر فضیلت را به یک شب دادند؟ زیرا برکات الهى در این شب زیاد است؛ نزول ملائکه در این شب زیاد است؛ این شب، سلام است؛ «سلام هى حتّى مطلعالفجر»؛ از اوّل تا آخر این شب، لحظاتش سلام الهى است. «سلام قولا مِن ربّ رحیم». رحمت و فضل الهى است که بر بندگان خدا نازل مىشود.
لیلهالقدر، شب ولایت است. هم شب نزول قرآن است، هم شب نزول ملائکه بر امام زمان است، هم شب قرآن و شب اهل بیت است، هم شب قرآن و هم شب عترت است. لذا سوره مبارکه قدر هم، سوره ولایت است.
شب قدر خیلى ارزش دارد. همه ماه رمضان، شبها و روزهایش ارزش والا دارد. البته لیلهالقدر نسبت به روزها و شبهاى ماه رمضان، خیلى فاخرتر است؛ اما شبها و روزهاى ماه رمضان، نسبت به روزها و شبهاى بقیه سال، خیلى فاخرتر است. باید قدر بدانید. در این روزها و در این شبها، همه بر سر سفره انعام الهى حاضرید. استفاده کنید. بیانات مقام معظم رهبرى در دیدار علما، طلاّب و اقشار مختلف مردم شهر مقدس قم ۱۹ دی ۱۳۷۵
بی بهره نمانید
البته فرصت ماه رمضان، یک فرصت استثنایی است. این، چیز کمی نیست که خدای متعال در قرآن بفرماید: “لیلهالقدر خیر من الف شهر “. یک شب، از هزار ماه بهتر و با فضیلت‌تر و در پیشرفت انسان موثرتر، در ماه رمضان است. این، چیز کمی نیست که رسول اکرم (صلی‌ا…علیه‌وآله) این ماه را ماه ضیافت الهی به حساب بیاورند. مگر ممکن است که انسان وارد سفره کریم بشود و از آنجا، محروم خارج بشود؟ مگر وارد نشوی. آن کسانی که وارد سفره غفران و رضوان و ضیافت الهی در این ماه نشوند، البته بی‌بهره خواهند ماند و واقعا این محرومیت به معنای حقیقی است. “ان الشقی من حرم غفران‌ا… فی هذا الشهر العظیم “. محروم واقعی، آن کسی است که نتواند در ماه رمضان، غفران الهی را به دست بیاورد. مقام معظم رهبری در دیدار با مسوولان و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی، به مناسبت عید سعید فطر سال ۱۳۶۹
سلامتی از همه بیماری ها
در ماه رمضان هم – در همه روزها و شبها – دلهایتان را هرچه مىتوانید با ذکر الهى نورانیتر کنید، تا براى ورود در ساحت مقدّس لیلهالقدر آماده شوید، که: «لیلهالقدر خیر من الف شهر. تنزّل الملائکه والرّوح. فیها بإذن ربّهم من کل امر». شبى که فرشتگان، زمین را به آسمان متّصل مىکنند، دلها را نورباران و محیط زندگى را با نور فضل و لطف الهى منوّر مىکنند. شب سِلم و سلامت معنوى – سلامٌ هى حتّى مطلع الفجر – شب سلامت دلها و جانها، شب شفاى بیماریهاى اخلاقى، بیماریهاى معنوى، بیماریهاى مادّى و بیماریهاى عمومى و اجتماعى که امروز متأسفانه دامان بسیارى از ملتهاى جهان، از جمله ملتهاى مسلمان را گرفته است! سلامتى از همه اینها، در شب قدر ممکن و میسّر است؛ به شرطى که با آمادگى وارد شب قدر شوید.
دعا و توجّه شما، ذکر خدا در دلهاى پاک و نورانى شما جوانان عزیز، معجزهها و کارها مىکند. خود را از اکنون آماده کنید. مخصوص این ایام هم نیست؛ در تمام عمرتان رابطه با خدا، در شما صفا و اخلاص را تقویت مىکند و صفا و اخلاص، گرهگشاى همه کارهاست.بیانات مقام معظم رهبرى در جمع بسیجیان بهمناسبت هفته بسیج در تاریخ پنجم آذر ۱۳۷۶
خدا به شما میدان داده است
شب قدر، فرصتى براى مغفرت و عذرخواهى است. از خداى متعال عذرخواهى کنید. حال که خداى متعال به من و شما میدان داده است که به سوى او برگردیم، طلب مغفرت کنیم و از او معذرت بخواهیم، این کار را بکنیم، والّا روزى خواهد آمد که خداى متعال به مجرمین بفرماید: «لایؤذن لهم فیعتذرون». خداى نکرده در قیامت، به ما اجازه عذرخواهى نخواهند داد. به مجرمین اجازه نمىدهند که زبان به عذرخواهى باز کنند؛ آنجا جاى عذرخواهى نیست. اینجا که میدان هست، اینجا که اجازه هست، اینجا که عذرخواهى براى شما درجه مىآفریند، گناهان را مىشوید و شما را پاک و نورانى مىکند، از خداى متعال عذرخواهى کنید. اینجا که فرصت هست، خدا را متوجّه به خودتان و لطف خدا و نگاه محبّت الهى را متوجّه و شامل حال خودتان کنید. «فاذکرونى اذکرکم»؛ مرا به یاد آورید، تا من شما را به یاد آورم.
در همان لحظهاى که شما دلتان را متوجّه خداى متعال و خدا را در دل خودتان حاضر مىکنید و به یاد خدا مىافتید، خداى متعال در همان لحظه، چشم لطف و مهر و عطوفتش متوجّه شماست؛ دست لطف و بذل و بخشش او به سوى شما دراز است. خدا را به یاد خودتان بیندازید، والّا روزى خواهد رسید که خطاب الهى به سمت گناهکاران مىآید که «انّا نسیناکم»؛ ما شما را فراموش کردیم، ما شما را به دست فراموشى سپردهایم، بروید! عرصه قیامت اینگونه است.
امروز که خداى متعال اجازه داده است که شما به زارى، تضّرع و گریه بپردازید، دست ارادت به سوى او دراز کنید، اظهار محبّت نمایید و اشک صفا و محبّت را از دل گرم خودتان به چشمهایتان جارى سازید. این فرصت را مغتنم بشمارید، والّا روزى هست که خداى متعال به مجرمین بفرماید: «لاتجأروا الیوم»؛ بروید، زارى و تضّرع نکنید، فایدهاى ندارد: «انّکم منّا لاتنصرون». این فرصت، فرصت زندگى و حیات است که براى بازگشت به خدا در اختیار من و شماست و بهترین فرصتها ایامى از سال است که از جمله آنها ماه مبارک رمضان است و در میان ماه مبارک رمضان، شب قدر! خطبه های نماز جمعه تهران بیست ششم دی ماه ۱۳۷۶
ساعات این شب ها را مغتنم بشمارید
یک جملۀ کوتاه در باب اهمیت لیلهالقدر عرض کنم؛ علاوه بر اینکه از جملۀ قرآنى «لیلهالقدر خیر من الف شهر» مىشود فهمید که از نظر ارزشیابى و تقویم الهى، یک شب برابر هزار ماه است. در دعایى که این روزها مىخوانیم، براى ماه رمضان چهار خصوصیت ذکر مىکند: یکى تفضیل و تعظیم روزها و شبهاى این ماه است بر روزها و شبهاى ماههاى دیگر، یکى وجوب روزه در این ماه است، یکى نزول قرآن در این ماه است، و یکى هم وجود لیلهالقدر در این ماه است. یعنى در این دعاى مأثور، لیلهالقدر را عِدل نزول قرآن در ارزش دادن به ماه رمضان مشاهده مىکنیم. بنابرین قدر لیلهالقدر را باید دانست، ساعات آن را باید مغتنم شمرد و کارى کرد که ان‌شاءاللَّه قلم تقدیر الهى در شبهاى قدر براى کشور عزیز و آحاد ملت ما تقدیرى آنچنان که شایستۀ مردم مؤمن و عزیز ماست، رقم بزند. بیانات در خطبه های نماز جمعه در بیست سوم آبان ۱۳۸۲
تروریسم و افراط گرایی یک پدیده بسیار قدیمی است که در دورانهای مختلف تاریخ شکلهای مختلفی به خود گرفته است.
