چندی قبل به مطلبی برخوردم بسیار زیبا و دلنشین بود، به نام «ضرب المثلهای قرآنی».
از قدیم معروف است که بسیاری از ضرب المثلهای عوامانه، ریشه در آیات و روایات دارد. با نگاهی به این ضرب المثلها در می‌‌یابیم واقعا اینگونه است.
«ضرب المثلهای قرآنی» بدین صورت است که ابتدا یک ضرب المثل در زبان شیرین فارسی نقل میکنند، سپس یک آیه از قرآن همراه با ترجمه که از لحاظ محتوایی و معنایی با هم متناسب‌‌اند را ذکر میکنند.
در این پست برخی از این ضرب المثلهای زیبا را تقدیم می‌‌کنم.
1. چراغ خدا هیشه روشن است
«یُرِیدُونَ أَن یُطْفِؤُواْ نُورَ اللهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَیَأْبَى اللهُ إِلاَّ أَن یُتِمَّ نُورَهُ وَلَوْ کَرِهَ الْکَافِرُونَ»؛(سوره توبه، آیه 32)
میخواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند، ولی خداوند نمی‌‌گذارد، تا اینکه نور خود را کامل کند.
2. حرف بزرگتر از دهان زدن
«کَبُرَتْ کَلِمَةً تَخْرُجُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ»؛ (سوره کهف، آیه 5)
بزرگ است سخنی که، از دهانهایشان خارج میشود.
3. تخم مرغ دزد، شتر دزد میشود
«ثُمَّ کَانَ عَاقِبَةَ الَّذِینَ أَسَاؤُوا السُّوأَى أَن کَذَّبُوا بِآیَاتِ الله»؛ (سوره روم، آیه 10)
سپس، سرانجام کسانی که مرتکب اعمال بد شدند به جایی رسید که آیات خدا را تکذیب کردند.
4. جواب ابلهان خاموشی است
«وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا»؛ (سوره فرقان، آیه63)
و هنگامی که جاهلان آنان را مورد خطاب قرار دهند، سلامی دهند(و با بی اعتنایی بگذرند).
5. پایان شب سیه سپید است
«إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا»؛ (سوره انشراح، آیه6)
به راستی که با هر سختی آسانی است.
6. خوبی را با خوبی باید پاسخ داد
«هَلْ جَزَاء الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَان»؛ (سوره الرحمن، آیه 60)
آیا پاداش احسان جز احسان است؟
7. از ما گفتن، از شما شنیدن
«إِنَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ إِمَّا شَاکِرًا وَإِمَّا کَفُورًا»؛ (سوره انسان، آیه3)
براستی که ما راه را به او نشان دادیم، خواه شاکر باشد یا ناسپاس.
8. با هر دست بدهی از همان دست پس می‌‌گیری
«وَ مَا تُنفِقُواْ مِنْ خَیْرٍ یُوَفَّ إِلَیْکُمْ وَأَنتُمْ لاَ تُظْلَمُونَ»؛ (سوره بقره، آیه 272)
و هر خیری که انفاق کنید، به طور کامل به شما بازگردانده شود.
9. از تو حرکت از خدا برکت
«وَ مَن یُهَاجِرْ فِی سَبِیلِ اللهِ یَجِدْ فِی الأَرْضِ مُرَاغَمًا کَثِیرًا وَسَعَةً»؛ (سوره نساء، آیه 100)
و هرکس در راه خدا هجرت کند، در زمین گشایشی فراوان و گشایشی در کار یابد
10. از کوزه همان برون تراود که در اوست
«قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلَى شَاکِلَتِه»؛ (سوره اسراء، آیه 8)
بگو: هرکس طبق ساختار روحی خود عمل می‌‌کند
11. بهشت را به بها دهند، نه به بهانه
«تِلْکَ الْجَنَّةُ الَّتِی نُورِثُ مِنْ عِبَادِنَا مَن کَانَ تَقِیًّا»؛ (سوره مریم، آیه 6)
این همان بهشتی است که به هر یک از بندگان خود را که پرهیزکار باشند به میراث می‌‌دهیم.
12. خدا وسیله ساز است
«أَوْ یَجْعَلَ اللّهُ لَهُنَّ سَبِیلًا»؛ (سوره مبارکه نساء، آیه 15)
یا اینکه خداوند راهی برای آنها قرار دهد
13. آب، آبادانی می‌‌آورد
«وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاء کُلَّ شَیْءٍ حَیّ»؛ (سوره انبیاء، آیه30)
و هر چیزی را از آب، زنده قرار دادیم.
14. بیدی نیست که از این بادها بلرزد
«وَ لاَ یَخَافُونَ لَوْمَةَ لآئِم»؛ (سوره مائده، آیه 54)
و از سرزنش هیچ سرزنش کننده ای نمی‌‌ترسند.
15. از محبت خارها گل میشود
«إدْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِی بَیْنَکَ وَبَیْنَهُ عَدَاوَةٌ کَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمِیمٌ»؛ (سوره فصّلت،آیه 34)
بدی را با نیکی دفع کن، که در این صورت همان کسی که میان تو و او دشمنی است، چون دوستی صمیمی شود
16. ارمغان مور، پای ملخ است
«وَجِئْنَا بِبِضَاعَةٍ مُّزْجَاة»؛ (سوره یوسف، آیه 8)
و سرمایه‌‌ای ناچیز آورده‌‌ایم.
17. آشپز که دو تا شد، آش یا شور میشود یا بی نمک
«لَوْ کَانَ فِیهِمَا آلِهَةٌ إِلَّا اللهُ لَفَسَدَتَا»؛ (سوره انبیاء، آیه 22)
اگر در آسمان و زمین جز الله خدایان دیگری بود، قطعا تباه می‌‌شدند
18. چاه کن همیشه ته چاه است
«وَلَا یَحِیقُ الْمَکْرُ السَّیِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ»؛ (سوره فاطر، آیه 43)
و این نیرنگ تنها دامن صاحبانش را می‌‌گیرد.
19. چرا عاقل کند کاری، که باز آرد پشیمانی
«أَن تُصِیبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِینَ»؛ (سوره حجرات، آیه 6)
مبادا به گروهی از روی نادانی آسیب برسانید و از کرده‌‌ی خود پشیمان شوید.
20. خود کرده را تدبیر نیست
«ذَلِکَ بِمَا قَدَّمَتْ أَیْدِیکُمْ وَأَنَّ اللّهَ لَیْسَ بِظَلاَّمٍ لِّلْعَبِیدِ»؛ (سوره انفال، آیه51)
این بخاطر کردار پیشین شماست، و خداوند هرگز در حق بندگان، ستمگر نیست
21. آب از سرش گذشته است
«وَسَوَاء عَلَیْهِمْ أَأَنذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنذِرْهُمْ لاَ یُؤْمِنُونَ»؛ (سوره یس، آیه10)
و برای آنها تفاوتی نمی‌‌کند که آنان را بترسانی یا نترسانی، ایمان نمی‌‌آورند.
22. لالایی بلدی چرا خوابت نمی‌‌برد؟
«أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنسَوْنَ أَنفُسَکُمْ»؛ (سوره بقره، آیه44)
آیا مردم را به نیکی فرمان می‌‌دهید و خود را فراموش می‌‌کنید؟
23. آخر، گذر پوست به دبّاغ خانه می‌‌افتد
«قُلْ تَمَتَّعُواْ فَإِنَّ مَصِیرَکُمْ إِلَى النَّارِ»؛ (سوره ابراهیم، آیه20)
بگو اندکی برخوردار شوید که به راستی عاقبت کار شما به سوی دوزخ است
24. کسی که خربزه می‌‌خورد پای لرزش هم می‌‌نشیند
«مَن یَعْمَلْ سُوءًا یُجْزَ بِه»؛ (سوره نساء، آیه 123)
هر کس عمل بدی انجام دهد، کیفر آن را می‌‌بیند.
25. گر ایزد ز حکمت ببندد دری ز رحمت گشاید در دیگری
«مَا نَنسَخْ مِنْ آیَةٍ أَوْ نُنسِهَا نَأْتِ بِخَیْرٍ مِّنْهَا أَوْ مِثْلِهَا» (بقره /106)
هر آیه ای را که منسوخ کنیم یا آن را متروک سازیم، بهتر از آن یا مثل آن را می‌‌آوریم.
26. مور همان به که پرش نباشد
ویا این مَثَل: خدا خر را شناخت و شاخش نداد
و همچنین: آن دو شاخ گاو اگر خر داشتی یک شکم در آدمی نگذاشتی
«وَلَوْ بَسَطَ اللهُ الرِّزْقَ لِعِبَادِهِ لَبَغَوْا فِی الْأَرْضِ»(شوری /27)
اگر خداوند رزقش را برای بندگانش زیاد کند، در زمین طغیان میکنند.
27. از تو حرکت از خدا برکت.
« وَ مَنْ یُهاجِرْ فی سَبیلِ اللهِ یَجِدْ فِی الْأَرْضِ مُراغَماً کَثیراً وَ سَعَة»؛(سوره نساء، آیه 100)
کسی که در راه خدا هجرت کند، جاهای امن فراوان و گسترده‌ای در زمین می‌یابد.
28. از آنجا مانده و از این جا رانده.
«خَسِرَ الدُّنْیا وَ الْآخِرَةَ»؛(سوره حج، آیه 11)
در دنیا و آخرت زیان دیده است.
29. از ترس قالب تهی کردن.
«کَالَّذی یُغْشى عَلَیْهِ مِنَ الْمَوْت»؛ (سوره احزاب، آیه 19)
که گویی میخواهند قالب تهی کند.
30. به دعای گربه سیاه، باران نمی‌بارد.
«وَ ما دُعاءُ الْکافِرینَ إِلاَّ فی ضَلال»؛(سوره رعد، آیه 14)
و دعای کافران جز در گمراهی نیست(و مستجاب نمی‌شود).
31. اگر علی ساربان است می‌داند شتر را کجا بخواباند.
«اللهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسالَتَهُ»؛(سوره انعام، آیه 124)
خداوند آگاه‌تر است که رسالت خویش را کجا قرار دهد.
32. بی‌گدار به آب نزن.
«وَ لا تُلْقُوا بِأَیْدیکُمْ إِلَى التَّهْلُکَة»؛(سوره بقره، آیه 195)
و خود را با دست خود به هلاکت نیندازید».
33. یک دست صدا ندارد.
«وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا»؛ (سوره آل عمران، آیه 103)
و همگی به ریسمان خدا چنگ زنید و پراکنده نشوید».
