ماه ربیع الاول دعاها و اعمال ماه همراه با وقایع و مناسبتهای این ماه

ماه ربیع الاول سومین ماه از ماههای قمری و از ماههای فرخنده برای شیعیان است. ربیع به معنى بهار است. گفته شده علت اینکه به این ماه ربیع گفته مى شود این است که نامگذارى این ماه در فصل بهار رخ داده است.[۱]

1. وقایع ماه ربیع الاول:

• حادثه مهم و تاریخی لیلة المبیت،
• هجرت حضرت محمد صلی الله علیه و آله از مکه به مدینه،
• ولادت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم،
• ولادت امام جعفر صادق علیه السلام،
• ازدواج حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم با حضرت خدیجه سلام الله علیها،
• آغاز امامت امام مهدی علیه السلام،
• عید الزهرا،
• و هلاکت یزید بن معاویه از جمله حوادث فرخنده این ماه است.
• همچنین غزوه بنی نضیر در سال 4 قمری،
• صلح امام حسن مجتبی علیه السلام با معاویه در سال 41 قمری،
• شهادت حضرت امام حسن عسکری علیه السلام در سال 260 قمری،
• واقعه احراق مکه در هنگام جنگ یزید با عبدالله بن زبیر در سال 64 قمری،
• حادثه صاحب زنج
• و قتل سیصد هزار نفر از مردم بصره به دست موفق عباسی در سال 258 از دیگر حوادث مهم ماه ربیع الاول است.

2. اعمال ماه ربیع الاول:

الف) روز اول ربیع الاول:

علما گفته اند مستحب است، به شکرانه هجرت موفقیت آمیز رسول خدا صلى الله علیه و آله این روز را روزه بگیرند و صدقه و انفاق و احسان نمایند،[۲] و همچنین زیارت آن بزرگوار، در این روز مناسب است.

مرحوم «سید بن طاووس»، دعایى را براى این روز در کتاب اقبال نقل کرده است.[۳]

ب) روز دوازدهم ربیع الاول: 

در این روز دو رکعت نماز مستحب است که در رکعت اول بعد از حمد، سه مرتبه سوره «قل یا ایها الکافرون» و در رکعت دوم بعد از حمد، سه مرتبه سوره «توحید» خوانده شود.[۴]

ج) روز هفدهم ربیع الاول:

همان گونه که قبلا گفته شد این روز مطابق نظر مشهور علماى امامیه، روز ولادت رسول خدا صلى الله علیه و آله و همچنین میلاد امام صادق علیه السلام است و روز بسیار مبارکى است و داراى اعمالى مى باشد:

• غسل; به نیت روز هفدهم ربیع الاول.[۵]
• روزه; که براى آن فضیلت بسیار نقل شده است، از جمله در روایاتى از ائمه معصومین علیهم السلام آمده است: کسى که این روز را روزه بدارد، خداوند براى او ثواب روزه یکسال را مقرر مى فرماید.[۶]
• دادن صدقه، احسان نمودن و خوشحال کردن مؤمنان و به زیارت مشاهد مشرفه رفتن.[۷]
• زیارت رسول خدا صلى الله علیه و آله از دور و نزدیک; در روایتى از آن حضرت آمده است: هر کس بعد از وفات من، قبرم را زیارت کند مانند کسى است که به هنگام حیاتم بسوى من هجرت کرده باشد، اگر نمى توانید مرا از نزدیک زیارت کنید، از همان راه دور بسوى من سلام بفرستید. (که به من مى رسد.)[۸]
• زیارت امیرمؤمنان، امام علی علیه السلام نیز در این روز مستحب است با همان زیارتى که امام صادق علیه السلام در چنین روزى کنار ضریح شریف آن حضرت علیه السلام وى را زیارت کرد.[۹] 
• تکریم، تعظیم و بزرگداشت این روز بسیار بجاست، مرحوم «سید بن طاووس»، در اقبال، در تکریم و تعظیم این روز به خاطر ولادت شخص اول عالم امکان و سرور همه ممکنات حضرت نبى اکرم صلى الله علیه و آله سفارش بسیار کرده است.[۱۰]

بنابراین، سزاوار است مسلمین با برپایى جشن ها و تشکیل جلسات، هر چه بیشتر با شخصیت نبى مکرم اسلام صلى الله علیه و آله، سیره و تاریخ زندگى وی آشنا شوند و از آن، براى ساختن جامعه ى اسلامى و محمدى بهره کامل گیرند.

3. دعاها و اعمال ماه ربیع الاول:

• فضیلت زیارت امام حسین (ع) در ماه ربیع الاول
• دعای روز اول ربیع الاول
• زیارت امام عسکری و امام زمان علیهما السلام در روز هشتم ربیع الاول
• اطعام مومنان و شادمانی در روز نهم ربیع الاول
• نماز مستحبی در روز دوازدهم ربیع الاول
• روز چهاردهم ربیع الاول
• شب هفدهم ربیع الاول
• صدقه دادن و شادمانی در روز هفدهم ربیع الاول

مناسبت های ماه ربیع الاول  

روز	ماه	عنوان
1	ریبع الاول	هجرت رسول خدا
1	ریبع الاول	نزول آیه اى در شأن امام على
1	ریبع الاول	سریه عبیدة بن حارث
1	ریبع الاول	نامه معاویه به امام على
1	ریبع الاول	کشته شدن مسور بن مخرمه در خانه خدا
1	ریبع الاول	ماموریت موفق عباسى براى نبرد با صاحب الزنج
3	ریبع الاول	وفات محمد بن احمد بن موسى مبرقع در قم
5	ریبع الاول	وفات حضرت سکینه بنت الحسین
8	ریبع الاول	شهادت امام حسن عسکرى
9	ریبع الاول	هلاکت هشام بن عبدالملک
10	ریبع الاول	رحلت عبدالمطلب
10	ریبع الاول	ازدواج حضرت محمد با خدیجه کبرى
12	ریبع الاول	قیام مختار در کوفه
12	ریبع الاول	درگذشت پیشواى حنبلیان
14	ریبع الاول	هلاکت هادى عباسى
14	ریبع الاول	خلافت هارون الرشید
15	ریبع الاول	سریه حمزة بن عبدالمطلب
15	ریبع الاول	هلاکت یزید بن معاویه
15	ریبع الاول	خلافت معاویه دوم اموى
15	ریبع الاول	وفات أعمش کوفى
15	ریبع الاول	وفات راضى عباسى
17	ریبع الاول	میلاد مسعود پیامبر اکرم
17	ریبع الاول	زاد روز فرخنده امام جعفر صادق
20	ریبع الاول	حکومت ولید بن یزید اموى
20	ریبع الاول	خلافت متقى عباسى
22	ریبع الاول	وقوع غزوه بنی نضیر
25	ریبع الاول	غزوه دومه الجندل
25	ریبع الاول	صلح امام حسن مجتبى

پی نوشت ها:

1.  وِیژه نامه ماه ربیع الاول، پرتال جامع نمایندگی ولایت فقیه در سپاه
2.  اقبال، صفحه 592.
3.  همان مدرک، صفحه 596.
4.  همان مدرک، صفحه 599.
5.  فلاح السائل، صفحه 61.
6.  اقبال، صفحه 603.
7.  همان مدرک.
8.  همان مدرک، صفحه 604.
9.  همان مدرک، صفحه 608.
10.  اقبال، صفحه 603.