تفسیر آیاتی مربوط به حضرت علی (علیه السلام)

قرآن دارای بطون مختلفی است، یعنی یک آیه ممکن است معانی متعددی داشته باشد که از میان آنها یک معنی ظاهر است .

برای «نبأ عظیم» تفسیرهای مختلف گفته‌شده است که بهترین آنها این است که منظور از آن، مسئله معاد و قیامت است. اکنون این سؤال پیش می‌آید: با توجه به این‌که در روایات، «نبأ عظیم» به علی (علیه‌السلام)‌ و ولایت او تطبیق شده است، با تفسیر آن به قیامت چگونه می‌سازد؟ و چه ارتباطی بین این دو تفسیر وجود دارد؟

 

پاسخ این سؤال در تفسیر نمونه، چنین آمده است: جمع میان محتوای این روایات و آنچه در مورد تفسیر آیه به مسئله معاد ذکر کردیم از دو راه ممکن است:

نخست این‌که «نبأ عظیم» مفهوم وسیع و گسترده‌ای دارد که همه اینها را شامل می‌شود، هرچند به هنگام نزول این آیات تکیه قرآن بیش از همه در بیان این جمله روی مسئله معاد بود، ولی این مانع نمی‌شود که آیه مصداق‌های دیگری نیز داشته باشد.

 

دیگر این که همان‌گونه که می‌دانیم و بارها نیز گفته‌ایم؛ قرآن دارای بطون مختلفی است، یعنی یک آیه ممکن است معانی متعددی داشته باشد که از میان آنها یک معنی ظاهر است، و معانی دیگر بطون قرآن است که به کمک قراین مختلفی از آن استفاده می‌شود، و یا به تعبیر دیگر:‌ نوعی دلالت التزامی است که برای همه‌کس جز خاصان روشن نیست.

 

تنها این آیه نیست که دارای ظاهر و باطنی است،‌ آیات زیاد دیگری در قرآن کریم داریم که در روایات اسلامی تفسیرهای گوناگونی برای آن آمده که بعضی هماهنگ با ظاهر است، و بعضی معنی باطن را بیان می‌کند.

 

ولی این نکته را مؤکّداً یادآور می‌شویم که فهم باطن قرآن بدون وجود قراین روشن، یا تفسیرهایی که از شخص پیغمبر-و امامان معصوم(رسیده است جایز نیست،‌ و وجود بطون برای قرآن نباید دستاویزی برای هوس‌بازان و منحرفان شود که آیات قرآن را هرگونه بخواهند به میل خود تفسیر کنند.[1]

 

ملاحظه می‌فرمایید که قسمت دوم پاسخ «تفسیر نمونه» تفصیل همان اجمالی است که از «تفسیر المیزان» نقل شد.

همچنان‌که در آغاز مقاله گفته شد: درباره فضایل علی (علیه‌السلام) آیات فراوان وجود دارد، ولی جهت رعایت اختصار، فقط به ذکر هفده مورد اکتفا شد.

خدایا! ما را از پیروان علی (علیه‌السلام) و فرزندان پاکش قرار بده.

 

 

پی‌نوشت:

[1]. تفسیر نمونه، مکارم شیرازی و همکاران، ج‏26، ص‏‏25.

 

 

 ماهنامه پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره 177