مفهوم نماز در کلام مولا علی علیه السلام

به حقّ آن کسى که محمّد صلّى اللّه علیه و آله را به نبوّت مبعوث گردانید، نماز داراى تاءویل و مفهومى است که تمام معناى عبودیّت در آن خواهد بود.

جابر بن عبداللّه انصارى گوید: روزى به همراه مولاى متّقیان ، امام علىّ علیه السلام بودم ، شخصى را دیدیم که مشغول نماز است ، حضرت به او خطاب کرد و فرمود: آیا معنا و مفهوم نماز را مى دانى که چگونه و براى چه مى باشد؟
اظهار داشت : آیا براى نماز مفهومى غیر از عبادت هم هست ؟

حضرت فرمود: آرى ، به حقّ آن کسى که محمّد صلّى اللّه علیه و آله را به نبوّت مبعوث گردانید، نماز داراى تاءویل و مفهومى است که تمام معناى عبودیّت در آن خواهد بود.
آن شخص عرض کرد: پس مرا تعلیم فرما.

امام علیه السلام فرمود: معنا و مفهوم اوّلین تکبیر آن است که خداوند، سبحان و منزّه است از این که داراى قیام و قعود باشد.
دوّمین تکبیر یعنى ؛ خداى موصوف به حرکت و سکون نمى باشد.
سوّمین تکبیر یعنى ؛ این که نمى توان او را به جسمى تشبیه کرد.
چهارمین تکبیر یعنى ؛ چیزى بر خداوند عارض نمى شود.
پنجمین تکبیر مفهومش آن است که خداوند، نه محلّ خاصّى دارد و نه چیزى در او حلول مى کند.
ششمین تکبیر معنایش این است که زوال و انتقال و نیز تغییر و تحوّل براى خداوند مفهومى ندارد.
و هفتمین تکبیر یعنى ؛ بدان که خداوند سبحان همچون دیگر اجسام ، داراى اءبعاد و جوارح نیست .

سپس در ادامه فرمایش خود فرمود: معناى رکوع آن است که مى گوئى : خداوندا! من به تو ایمان آورده ام و از آن دست بر نمى دارم ، گرچه گردنم زده شود.

و چون سر از رکوع بر مى دارى و مى گوئى "سَمِعَ اللّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ الحَمْد للّه ربّ العالمین " یعنى ؛ خداوندا! تو مرا از عدم به وجود آورده اى و من چیزى نبوده و نیستم ، پس هستى مطلق توئى .
و هنگامى که سر بر سجده فرود آورى ، گوئى : خداوندا! مرا از خاک آفریده اى ؛ و سر بلند کردن از سجده یعنى ؛ مرا از خاک خارج گردانده اى .

و همین که دوّمین بار سر بر سجده گذارى یعنى ؛ خداوندا! تو مرا در درون خاک بر مى گردانى ؛ و چون سر بلند کنى گوئى : و مرا از درون همین خاک در روز قیامت براى بررسى اعمال خارج مى گردانى .

و مفهوم تشهّد، تجدید عهد و میثاق و اعتقاد به وحدانیّت خداوند؛ و نیز شهادت بر نبوّت حضرت رسول و ولایت اهل بیت او علیهم صلوات اللّه مى باشد.
و معناى سلام ، ترحّم و سلامتى از طرف خداوند بر بنده نماز گذار است ، که در واقع ایمنى از عذاب قیامت باشد.

 

مستدرک الوسائل : ج 4، ص 105، ح 5
بحارالا نوار: ج 84، ص 253، ح 38