فضیلت و برکات شگفت دهه اول ذى الحجّه

ماه «ذى الحجّه»، آخرین ماه «سال هجرى قمرى» است و ماهى است بسیار پر برکت. بزرگان دین هنگامى که این ماه وارد مى شد، اهمّیّت ویژه اى به عبادت در آن مى دادند. مخصوصاً در دهه اوّل این ماه.( زاد المعاد، صفحه 240)

در بعضى از روایات آمده است، شب هاى دهگانه اى که قرآن در سوره «والفجر و لیال عشر» به آن سوگند یاد کرده است، شب هاى دهه اوّل این ماه شریف است،( تفسیر قمى، جلد 2، صفحه 419) و این سوگند به خاطر عظمت آن است.

خداوند در سوره حج (آیه 28) ضمن بیان فریضه بزرگ «حج» سخن از «أیّام مَعْلُومات» گفته است که مۆمنان باید در آن به یاد خدا باشند. یکى از تفسیرهاى معروفِ «أیّام مَعْلُومات» که در روایات نیز آمده است، ده روز اوّل ماه ذى الحجّه است.( مصباح المتهجّد، صفحه 671) بنابراین، هم شب هاى آن عزیز است و هم روزهاى آن.

در حدیثى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم که عبادت و کار نیک در هیچ ایّامى به اندازه این ایّام (ده روز اوّل ماه ذى الحجّه) فضیلت ندارد.( اقبال، صفحه 317)

افزون بر اینها، هم صدا شدن با زوّار خانه خدا در این ماه، و یاد و خاطره مراسم باشکوه حج و معنویّت و برکات آن، حال و هواى دیگرى به انسان مى دهد مخصوصاً براى کسانى که در سلک زوّار سعادتمند خانه خدا قرار گرفته اند، یا با یاد و خاطره آنها همراهند.

وجود دو «عید» مهمّ اسلامى عید قربان (عید اضحى) و عید غدیر (عید ولایت) و روز «عرفه» و خاطره دعاى عجیب و بسیار گرانبهاى امام حسین(علیه السلام) در عرفات، شکوه و عظمت خاصّى به این ماه بخشیده، و سزاوار است همه مۆمنان (مخصوصاً جوانان پاکدل) از فضاى آکنده از معنویّت این ماه غافل نشوند و در خودسازى و تهذیب نفس بکوشند که به پیشرفت هاى مهمّى نائل مى شوند.

در حدیثى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم که عبادت و کار نیک در هیچ ایّامى به اندازه این ایّام (ده روز اوّل ماه ذى الحجّه) فضیلت ندارد

ثواب دعا در دهه اول ذیحجه

راوى مى‏گوید: همانا على بن ابى طالب علیه السّلام در هر روز از روزهاى دهه اول ذى حجّه این ذکرهاى پر ارج را مى‏گفتند:

«لا اله الّا اللَّه عدد اللّیالی و الدّهور* لا اله الّا اللَّه عدد امواج البحور* لا اله الّا اللَّه و رحمته خیر ممّا یجمعون* لا اله الّا اللَّه عدد الشّوک و الشجر* لا اله الّا اللَّه عدد الشعر و الوبر* لا اله الّا اللَّه عدد الحجر و المدر* لا اله الّا اللَّه عدد لمح العیون* لا اله الّا اللَّه فی اللّیل اذا عسعس و فی الصّبح اذا تنفّس* لا اله الّا اللَّه عدد الریاح فی البرارى و الصّخور* لا اله الّا اللَّه من الیوم الى یوم ینفخ فی الصّور».

خلیل (یکى از راویان این حدیث) مى‏گوید: از او شنیدم که گفت: همانا امیر المۆمنین علیه السّلام مى‏فرمودند: کسى که در هر روز از ده روز ده بار این ذکرها را بگوید، خداى عز و جل در مقابل هر تهلیلى (گفته لا اله الّا اللَّه) درجه‏اى از درّ و یاقوت در بهشت به او عطا مى‏نماید که فاصله بین هر کدام از آنها راه صد سال براى «سوارکار» سریع است. در هر درجه شهرى است که در آن شهر قصرى با گوهر یکپارچه و بدون ترک است. در هر شهرى از این شهرها، منزلها، قلعه‏ها، بالاخانه‏ها، خانه‏ها، بسترها، همسران، تختها، نازبالشهاى کوچک، فرشها، سفره‏هاى غذا، خدمتکاران، رودها، درختان، زیور آلات و لباسها به اندازه‏اى است که هیچ توصیفگرى نمى‏تواند آن را وصف کند.و هنگامى که از قبر خود خارج شود، یک موى او نورى مى‏افشاند و هفتاد هزار فرشته با سرعت به طرف او آمده و عده‏اى در جلو او عده‏اى دیگر در سمت راست او و عده‏اى در سمت چپ او حرکت مى‏کنند تا به در بهشت برسد و هنگامى که وارد بهشت شد، پشت سر او مى‏ایستند و او در جلو است تا زمانى که به شهرى برسند که ظاهر آن یاقوت سرخ و باطن آن زبرجد سبز است. و انواع آفریده‏هاى خداوند عز و جل در بهشت در آن موجود است. هنگامى که به آن رسیدند مى‏گویند: اى دوست خدا! آیا مى‏دانى این شهر چیست و چه چیزى در آن است؟ مى‏گوید: نه. شما کیستید؟ آنها مى‏گویند: ما فرشته هستیم در روزى که در دنیا لا اله الّا اللَّه مى‏گفتى تو را مشاهده کردیم. این شهر با آنچه در آن است ثواب تو است. و مژده باد تو را به بهتر از این یعنى ثواب خداى عز و جل؛ تا آنچه را خداوند براى تو در سراى خود «دار السّلام» در پناه خود مهیا نموده است، ببینى؛ عطایى که هیچ گاه قطع نخواهد شد.

خلیل مى ‏گوید: بنا بر این، هر چه مى‏توانید (این ذکرها را) بگویید تا پاداش شما بیشتر شود.( ثواب الأعمال / ترجمه بندرریگى، ص: 159)

ثواب روزه دهه اول ذى حجّه‏

راوى مى‏گوید: همانا جوانى اهل غنا بود و هنگامى که ماه شب اول ذى حجّه را مى‏دید، روزه مى‏گرفت. خبر به پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم رسید. شخصى را از پى او فرستاد، او را طلبید و از او پرسید: چرا این روزها را روزه مى‏گیرى؟ عرض کرد: پدر و مادرم فداى تو باد اى رسول خدا! این روزها روزهاى مشعر و ایام حج است. شاید خداوند مرا در دعاى آنان شریک نماید. آن حضرت صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم فرمودند: همانا در مقابل هر روز روزه‏اى که مى‏گیرى (ثوابى) برابر با (ثواب) آزاد کردن صد بنده و قربانى صد شتر و دادن صد اسب که در راه خدا بر آنها بار نهند، براى تو خواهد بود و هنگامى که روز «ترویه» (روز هشتم ذى حجّه) فرا رسد، (ثوابى) برابر با آزاد کردن هزار بنده و قربانى هزار شتر و دادن هزار اسب که در راه خدا بر آن بار نهند، خواهى داشت.

و هنگامى که روز عرفه فرا رسد، (ثوابى) برابر با آزاد کردن دو هزار بنده و قربانى دو هزار شتر و دادن دو هزار اسب که در راه خدا بر آن بار نهند، خواهى داشت. و نیز کفاره (گناهان) شصت سال قبل و شصت سال بعد از آن خواهد بود.

در روایتى از امام موسى کاظم(علیه السلام) نقل شده است که هر کس نُه روز اوّل ذى الحجّه را روزه بدارد، خداوند ثواب روزه تمام عمر را براى او مى نویسد

*... امام کاظم علیه السّلام فرمودند: کسى که اولین روز از ده روز- ده روز ذى حجّه- را روزه بگیرد، خداوند براى او روزه هشتاد ماه را خواهد نوشت و اگر نه روز را روزه بگیرد، خداوند براى او روزه یک روزگار را خواهد نوشت.

* ... امام صادق علیه السّلام فرمودند: روزه روز ترویه کفاره (گناهان) یک سال و روزه روز عرفه کفاره (گناهان) دو سال است. (ثواب الأعمال / ترجمه بندرریگى، ص: 161)

از دیگر اعمال این دهه پر برکت

1ـ امام صادق(علیه السلام) مى فرماید: پدرم حضرت امام باقر(علیه السلام) به من فرمود: پسرم! در دهه نخست از ماه ذى الحجّه، هر شب میان نماز مغرب و عشا این دو رکعت نماز را ترک مکن:

در هر رکعت سوره حمد و سوره قل هو الله را مى خوانى، پس از آن این آیه (آیه 142 سوره اعراف) را مى خوانى:

وَ واعَدْنا مُوسى ثَلاثینَ لَیْلَةً، وَ أَتْمَمْناها بَعَشْر، فَتَمَّ میقاتُ رَبِّهِ

و ما با موسى سى شب وعده گذاشتیم سپس آن را با ده شب دیگر تکمیل نمودیم به این ترتیب میعاد پروردگارش (با او)

أَرْبَعینَ لَیْلَةً، وَ قالَ مُوسى لاَِخیهِ هارُونَ اخْلُفْنى فى قَوْمى، وَ أَصْلِـحْ ؛

چهل شب تمام شد و موسى به برادرش هارون گفت: جانشین من در میان قومم باش و (آنها را) اصلاح کن

وَلا تَتَّبِعْ سَبیـلَ الْمُفْسِـدینَ. ؛و از روش مفسدان پیروى منما.

اگر چنین کنى، در ثواب حاجیان، و اعمال حجّ آنها شریک مى شوى.( اقبال، صفحه 317)

2ـروزه گرفتن در نُه روز اوّل. در روایتى از امام موسى کاظم(علیه السلام) نقل شده است که هر کس نُه روز اوّل ذى الحجّه را روزه بدارد، خداوند ثواب روزه تمام عمر را براى او مى نویسد.( زاد المعاد، صفحه 240)

     

منابع :

 کتاب ثواب الاعمال ترجمه بندر ریگی

سایت رسمی آیت الله مکارم شیرازی