آسیبهای ماهواره از منظر آیات و روایات
کلید واژه
آسیبهای ماهواره، اهداف ماهواره، دعوت به گناه، عوارض روحی، روان پریشی، خود ارضائی، هم جنس گرایی، افسردگی، تهاجم فرهنگی، پشیمانی، نفاق، کید.
مقدمه
امروز ما با غول پرنده افسانهای 17 هزار سر و دست وپایی روبهرو هستیم که همه دنیا را به هم میدوزد و مرتبط میکند، غولی که چنگالهای نحس خود را در بدنه خانواده فرو میکند و نگوییم در یک آن بلکه با چند پرده نمایش سفره، خانه و خانواده را بر میچیند که اگر برای قدیمیها ازاین غول میگفتی دهانشان از تعجب باز میماند که مگر میشود بله امروز سر از قبر در بیاورند وببینند که این غول چگونه همسران را سر به هوی کرده ورو به طلاق و فرزندان را به اعتیاد و فساد دعوت میکند و چطور فرهنگها را مسخر خود و چطور آداب و رسوم و اعتقادات و ارزشها را به یک باره میبلعد؛ و جز خسران زیان تباهی باقی نمیگذارد. در این مقاله کوتاه به بخشی از اهداف ماهواره و آسیبهای ناشی از برخی از شبکهها و همچنین راهکارها توجه شده است.
اهداف ماهواره
1- دعوت به نفاق و فسق
قال رسول الله (ص) واما علامه الفاسق فاربعه الهو ولغو والعدوان والبهتان رسول خدا (ص) فرمود: علامت فاسق چهار چیز است: 1- لهو گرایی 2- بیهوده گرایی 3- دشمنی 4-تهمت زدن (1)
2- دعوت به کارهای پست
عن الصادق (ع) انه سئل عن السفله فقال من یشرب الخمر و یضرب الطنبور از امام صادق (ع) از کار پست سوال شد، حضرت فرمود: کسی که مشروبات مست کننده بخورد 2-کسی که طنبور سنطور بزند (2)
3- دعوت به فساد قلب و نفاق
قال رسول الله (ص) اربعه یفسدن القلب و ینبتن النفاق فی القلب کما ینبتن الماء الشجر: استماع الهو والبذاء واتیان باب السلطان وطلب الصید رسول خدا (ص) فرمود: چهار چیز قلب را فاسد میکند ونفاق را در دل به وجود میآورد همچنان که آب درخت را رشد میدهد 1-گوش دادن موسیقی 2-قمار کردن 3-توجه به حکمرانان ظالم 4-شکار بی جهت
(3)
4-دعوت به بدی و فحشاوسخنان بی دلیل
ا نَّما یَأْمُرُکُمْ بِالسُّوءِ وَ الْفَحْشاءِ وَ أَنْ تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ ما لا تَعْلَمُونَ
او تنها شما را به بدى و فحشاء و گفتن سخنان بى دلیل و نسبت دادن آن به خدا وا میدارد (4)
5—دعوت به نگاه آلوده وخیانت
أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ ص رَجُلًا یَنْظُرُ إِلَى فَرْجِ امْرَأَةٍ لَا تَحِلُّ لَهُ وَ رَجُلًا خَانَ أَخَاهُ فِی امْرَأَتِهِ وَ رَجُلًا یَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَى نَفْعِهِ فَسَأَلَهُمُ الرِّشْوَة امام باقر (ع) فرمود: رسول خدا (ص) لعن کرد مردی راکه نگاه کند به فرج زنی که حلال او نمیباشد و مردی که خیانت کند به زن برادرش و مردی که مردم به او محتاج شوند ودر مقابل از مردم رشوه بخواهد. (5)
آسیبهای ماهواره
1- عوارض روحی و روانی (متاثر ازفیلمهای مبتذل و خشن)
الف – احساس گناه
أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ النَّظَرُ سَهْمٌ مِنْ سِهَامِ إِبْلِیسَ مَسْمُومٌ وَ کَمْ مِنْ نَظْرَةٍ أَوْرَثَتْ حَسْرَةً طَوِیلَةً امام صادق (ع) فرمود: نگاه (حرام) تیری از تیرهای مسموم شیطان میباشد؛ و چه بسا نگاه حرامی که حسرة و پشیمانی (روانی) طولانی را به جای میگذارد. (6)
ب- روان پریشی:
مرد یا زنی که همواره در ماهواره نا محرم را با آن بدن نیمه عریان و آرایش شده ببیند و نتواند به آرزوی خود برسد. به صورت عقده در خود ریخته ودچاربیماری روان پریشی خواهد شد.
عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع أَنَّهُ کَانَ جَالِساً فِی أَصْحَابِهِ إِذْ مَرَّتْ بِهِمُ امْرَأَةٌ جَمِیلَةٌ فَرَمَقَهَا الْقَوْمُ بِأَبْصَارِهِمْ فَقَالَ ع إِنَّ عُیُونَ هَذِهِ الْفُحُولِ طَوَامِحُ وَ إِنَّ ذَلِکَ سَبَبُ هِبَابِهَا فَإِذَا نَظَرَ أَحَدُکُمْ إِلَى امْرَأَةٍ تُعْجِبُهُ فَلْیُلَامِسْ أَهْلَهُ فَإِنَّمَا هِیَ امْرَأَةٌ کَامْرَأَة
روایت شده از علی (ع) در میان یارانش نشسته بود که زنی زیبا از کنار آنها عبور نمود و عده ای از آنها به او خیره شدند پس امام (ع) فرمود: همانا دیدگان این بزرگان طمعکار است و این نگاههای خیره سبب ایجاد تصور ذهنی میشود بنابراین، هنگامی که یکی از شما به زنی نگاه کند که از او خوشش بیاید باید با همسر خود آمیزش کند، (و بداند) آن زن، زنی است همچو زن خودش. (7)
أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ مَنْ تَعَلَّقَ قَلْبُهُ بِالدُّنْیَا تَعَلَّقَ قَلْبُهُ به ثلاثِ خِصَالٍ هَمٍّ لَا یَفْنَى وَ أَمَلٍ لَا یُدْرَکُ وَ رَجَاءٍ لَا یُنَالُ (8)
امام صادق (ع) فرمود: هرکس قلبش به دنیا تعلق پیدا کند قلبش به سه خصلت تعلق پیدا کند. گرفتاری که تمام نمیشود، و آرزیی که درک نمیکند و امیدی که به آن نمیرسد.
وَ قَالَ ع مَنْ أَمَّلَ فَاجِراً کَانَ أَدْنَى عُقُوبَتِهِ الْحِرْمَانَ هر کس آرزوی گناه داشته باشد کمترین عقوبتش پشیمانی است. (9)
ج- پایین آمدن سطح رضایتمندی همسران:
مرد ویا زنی که همواره صحنه های مستهجن به واسطه فیلمهای ماهواره برای او عادی شده باشد دیگر به واسطه همسر راضی نمیگردد. واین اولین قدم فساد زن ومرد در خانواده میباشد.
عَنْ عَلِیٍّ ع فِی حَدِیثِ الْأَرْبَعِمِائَةِ قَالَ إِذَا رَأَى أَحَدُکُمُ امْرَأَةً تُعْجِبُهُ فَلْیَأْتِ أَهْلَهُ فَإِنَّ عِنْدَ أَهْلِهِ مِثْلَ مَا رَأَى فَلَا یَجْعَلَنَّ لِلشَّیْطَانِ عَلَى قَلْبِهِ سَبِیلًا لِیَصْرِفْ بَصَرَهُ عَنْهَا
علی (ع) فرمود: هرگاه از زنی خوشتان آمد نزد همسر خود بروید (وبا او رابطه زناشویی برقرار کنید).زیرا همسر شما هم مثل اوست و برای شیطان در قلب خود راهی قرار ندهید، تا اینکه آن زن از خاطر شما برود. (10)
د-خود ارضایی:
دیدن صحنه های محرک و شهوت انگیز در فیلمهای ماهواره مخصوصا برای جوانانی که توان اطفاءشهوت از راه شرعی را ندارند، موجب روی آوردن به دفع شهوت از راه استمناء میگردد.
ه-هم جنس گرایی:
سیر شدن از جنس مخالف (به خاطر دیدن صحنه های مستهجن) ورو آوردن به هم جنس که خود یک نوع بیماری میباشد. - عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ کَانَ عَلِیٌّ ع إِذَا وَجَدَ رَجُلَیْنِ فِی لِحَافٍ وَاحِدٍ مُجَرَّدَیْنِ جَلَدَهُمَا حَدَّ الزَّانِی مِائَةَ جَلْدَةٍ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا وَ کَذَا الْمَرْأَتَانِ إِذَا وُجِدَتَا فِی لِحَافٍ وَاحِدٍ مُجَرَّدَتَیْنِ جَلَدَ کُلَّ وَاحِدَةٍ مِنْهُمَا مِائَةَ جَلْدَة امام باقر (ع) فرمود: علی (ع) اگر مییافت دو مرد مجرد را در زیر یک لحاف حد زانی که صد ضربه شلاق بود به هر کدام از آنها میزد. واگردو زن مجرد را در زیر یک لحاف مییافت به هر کدام صد ضربه شلاق حد زنا میزد. (11)
ی- دعوت به آرامش کاذب با اعتیاد به انواع قرصها:
برای آرامش و دور کردن اضطراب و افسردگی ناشی از دیدن فیلمهای خشن ومستهجن موجبات رو آوردن به انواع اعتیاد را فراهم میکنند.
ن- افسردگی شدید وگاه همراه با خودکشی
انحطاط ودور افتادگی از اصل خود با دیدن انواع و اقسام فیلمها و به وجود آمدن احساس پوچی و بی هویتی و دور شدن از یاد خدا و هجوم تاریکیها و بیماریهای روانی انسان را به سمت خود کشی سوق میدهد.
و - و مواردی از قبیل
1. ایجاد روابط نا سالم
با به نمایش گذاشتن انواع فیلمهای شهوت انگیز و روابط نا مشروع کم کم روابط نا سالم بین زن ومرد نا محرم عادی شده و منجر به فساد خانواده و اجتماع میگردد.
2. افزایش جرایم توسط نمایش تصاویر خشونت بار
سهل وآسان نشان دادن کشتار وقتل و هر گونه جنایت با سلاح سرد وگرم ترس بیننده را فرو میریزد و موجبات بلا رفتن آمار جرم وجنایت در جامعه را پدید میآورد.
3. ترویج مد گرایی وارائه مد های آرایشی وپوشش زننده:
امام صادق (ع) : اوحی الله عز وجلالی النبی من الانبیاء قل للمؤمنین: لا تلبسوا لبس اعدائیو لا تطمعوا طعام اعدائی ولا تسلکوا مسالک اعدایی، فتکونوا اعدائی کما هم اعدائی ترجمه: خداوند بزرگ به پیامبری از پیامبرانش وحی نمود که به مؤمنین بگو: لباس دشمنان مرا نپوشید، غذای آنان را نخورید و از راه آنان نروید (آنان را الگوی خود قرار ندهید) که در این صورت از دشمنان من محسوب میشوید، همانطور که آنان دشمنان من هستند. (12)
4. ترویج عقایدو فرقه های نادرست وغیر اخلاقی مثل شیطانپرستی
5. از بین رفتن قبح روابط غیر اخلاقی در بین مردم
قال الله تبارک وتعالی ان الذین یحبون ان تشیع الفاحشه فی الذین آمنوا لهم عذاب الیم ترجمه: همنا برای کسانی که دوست دارند گناه فاحش در بین مؤمنان شایع گردد (و محیط زندگیشان آلوده گردد) عذاب درد ناکی است. (13)
6. نابود کردن فرهنگ مردم جهان، اعم از سنتها، آداب ورسوم
7. تلاش برایجاد هیجانات، خوشیها، تفریحات، سرگرمیهای کاذب در بین مردم.
8. ایجاد فرهنگ مصرف وتبلیغ کالاهای غربی و دور نگه داشتن مردم از خود کفایی
9. سست شدن بنیان خانواده (اختلاف بین خانواده بین همسران – مرزها وحریم خانواده را میشکنند – طلاق وجدایی را فراهم میکنند). قال الله تبارک تعالی: قوا انفسکم واهلیکم نارا ترجمه: خود و خاندانتان را از (عذاب) آتش حفظ کنید. (14)
10. ترویج فرهنگ ابتذال و بی حجابی وبی حیایی
11. ترویج هوس خواهی وتنوع طلبی
12. تهاجم فرهنگی نرم و بی سر صدا به هر فرهنگی که بخواهند.
13. الگوگیری غلط:
قال رسول الله (ص) : لا یتبه الزی بالزی حتی یشبه الخلق با لخلق، ومن شبه به قوم فهو منهم ترجمه: شکلها به یکدیگر همانند نمیگردد، جز آنکه خلق خوها به هم نزدیک گردد، وهرکس خود را شبیه گروهی سازد، از آنان به شمار میرود (15)
14. ایجاد فراموشی هدف:
علی (ع) : من کانت الدنیا اکبر همه طال شقاؤه و غمه ترجمه: آن شخص که دنیا بزرگترین هدف وی باشد، همواره گرفتار بد بختی و اندوه خواهد شد. (16)
15. فراموشی معاد:
با توجه دادن به دنیای محض و لذتهای زود گذر و فانی کردن مردم در اینکه اینست وجز این نیست مانع از توجه مردم به آخرت میشوند.
إِنَّ الَّذِینَ یَضِلُّونَ عَن سَبِیلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِید به ما نَسُواْ یَوْمَ الحْسَابِ
کسانى که از راه خدا گمراه شوند، عذاب شدیدى به خاطر فراموش کردن روز حساب دارند! (17)
16. تباهی خرد و اندیشه:
قال علی (ع) : قد خرقت الشهوات عقله ترجمه: شهوتها خرد اورا تباه کرده است. (18)
17. طغیان و سرکشی:
قال الله تبارک وتعالی: کلا ان الانسان لیطغی ان رآه استغنی
ترجمه: باز چراانسان از کفر وطغیان باز نمیایستد. با تماشای برنامه های مستهجن و محرک جنسی شهوت طغیان میکند ودست به کفر وعصیان وجرم میزند. (19)
18. ایجاد پشیمانی:
قال صادق (ع) ان الحسرة و الندامه والویل کله لمن لم ینتفع به ما ابصر ومن لم یدر الامرالذی هو علیه مقیم، انفع هو له ام ضر؟ ترجمه: حسرت و پشیمانی و نگونساری برای کسی است که از آنچه بر آن بینایی دارد، بهره نگیرد ونداند کاری که میکند برای او سود دارد یا زیان. (20)
پس از صرف بیهوده عمر در تماشای فیلمهای لغو وتأثیر پذیری و خلق وخوی حیوانی پیدا کردن در پایان چیزی جز حسرت واندوه بر جای نمیماند.
19. تزلزل اعتقادی: در شبکههای مختلف حتی با نام دین به راحتی ایجاد شبهات مختلف کرده و با مغلطه و سفسطه افکنی بدون اینکه مناظره ای یا جوابدهندهای باشد، به مبانی وریشه های یک دین حمله میکنند و عده ای از مردم که متأسفانه دارای معلومات کافی در آن بحث نیستند فریب شیادهایی را میخورند که با شیطلان قرینند.
20. وارونه سازی و پایمالی فضیلتها
در تحت لوای بیان تفسیر یا بیان دستورات الهی آنچنان ارزشها و فضیلتهای دینی را وارونه جلوه میدهند که هر بینندهای فکر میکند فقط اوست که راست میگوید.
21. فراموش کردن یاد خداوند: قال الله تبارک وتعالی: ترجمه: وَ مَنْ أَعْرَضَ عَن ذِکْرِى فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنکاً وَ نحَشُرُهُ یَوْمَ الْقِیَمَةِ أَعْمَى
و هر کس از یاد من روىگردان شود، زندگى (سخت و) تنگى خواهد داشت و روز قیامت، او را نابینا محشور مىکنیم! (21) تمسخر و استهزاء آیات الهی:
قال الله تبارک وتعالی: ولئن سأ لتهم لیقولن انما کنا نخوض ونلعب قل اباالله و ایاته و رسوله کنتم تستهزؤن ترجمه: واگر از آنها بپرسند چرا سخریه و استهزاء مکنید پاسخ دهند که ما به مزاح ومطایبه سخن راندیم ای رسول بگو به آنها آیا با خدا وآیات خدا ورسول خدا تمسخر میکنید. (22)
22. پخش شایعات:
خداوند متعال میفرمایید: وَ إِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِّنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُواْ بِه وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلىَ الرَّسُولِ وَ إِلىَ أُوْلىِ الْأَمْرِ مِنهُْمْ لَعَلِمَهُ الَّذِینَ یَسْتَنبِطُونَهُ مِنهْم وَ لَوْ لَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّیْطَنَ إِلَّا قَلِیلًا
و چون از ناحیه کفار خبرى از امن و یا خوف به این سست ایمانها برسد آن را منتشر سازند، در حالى که اگر قبل از انتشار، آن را به اطلاع رسول و کارداران خویش رسانده، درستى و نادرستى آن را از آنان بخواهند، ایشان که قدرت استنباط دارند، حقیقت مطلب را فهمیده، به ایشان مىگویند و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود جز مواردى انگشت شمار هر لحظه شیطان را پیروى مىکردید. (23)
23. سخنان جذاب و نفاق انگیز در لوای دین:
* وَ إِذَا رَأَیْتَهُمْ تُعْجِبُکَ أَجْسَامُهُم وَ إِن یَقُولُواْ تَسْمَعْ لِقَوْلهِم کَأَنهَّمْ خُشُبٌ مُّسَنَّدَة یحَسَبُونَ کل صَیْحَةٍ عَلَیهْم هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُم قَاتَلَهُمُ اللَّه أَنىَ یُؤْفَکُونَ
اى رسول تو چون (از برون) کالبد جسمانى آن منافقان را مشاهده کنى (به آراستگى ظاهر) تو را به شگفت آرند و اگر سخن گویند (بس چرب زبانند) به سخنهایشان گوش فرا خواهى داد (ولى از درون) گویى که چوبى خشک بر دیوارند (و هیچ ایمان و معرفت ندارند و چون در باطن نادرست و بد اندیشند) هر صدایى بشنوند بر زبان خویش پندارند. اى رسول (بدانکه) دشمنان (دین و ایمان) به حقیقت اینان هستند از ایشان بر حذر باش، خدایشان بکشد چقدر (به مکر و دروغ) از حق باز مىگردند. (24)
24. فتنه انگیزی و سخنان اراجیف:
لَوْ خَرَجُواْ فِیکمُ مَّا زَادُوکُمْ إِلَّا خَبَالًا وَ لَأَوْضَعُواْ خِلَالَکُمْ یَبْغُونَکُمُ الْفِتْنَةَ وَ فِیکم سَمَّاعُونَ لهَُم وَ اللَّهُ عَلِیم بِالظَّلِمِینَ
اگر با شما بیرون شده بودند در کارتان جز فساد نمىافزودند و میان شما اراجیف انتشار داده فتنهجویى مىکردند و (چون) در میان شما زود باوران (نیز) بودند (در نتیجه تحت تاثیر اراجیف آنان قرار مىگرفتند) و خدا ستمکاران را خوب مىشناسد. (25)
25. ایجاد شک ودو دلی:
إِنَّمَا یَسْتَئذِنُکَ الَّذِینَ لَا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الاَخِرِ وَ ارْتَابَتْ قُلُوبُهُمْ فَهُمْ فىِ رَیْبِهِمْ یَترَدَّدُونَ
تنها کسانى که به خدا و روز جزا ایمان ندارند و دلهایشان به شک افتاده و در شک خویش سرگردانند از تو اجازه مىخواهند. (26)
26. تضعیف ایمانها و دعوت به کفر:
وَدَّ کَثِیرٌ مِّنْ أَهْلِ الْکِتَابِ لَوْ یَرُدُّونَکُم مِّن بَعْدِ إِیمَانِکُمْ کُفَّارًا حَسَدًا مِّنْ عِندِ أَنفُسِهِم مِّن بَعْدِ مَا تَبَین لَهُمُ الْحَق فَاعْفُواْ وَ اصْفَحُواْ حَتىَ یَأْتی اللَّهُ بِأَمْرِه إِنَّ اللَّهَ عَلىَ کُل شىَْءٍ قَدِیرٌ
بسیارى از اهل کتاب دوست میدارند و آرزو مى کنند اى کاش میتوانستند شما را بعد از آنکه ایمان آوردید بکفر برگردانند و این آرزو را از در حسد در دل مىپرورند بعد از آنکه حق براى خود آنان نیز روشن گشته، پس فعلا آنان را عفو کنید و نادیده بگیرید تا خدا امر خود را بفرستد که او بر هر چیز قادر است. (27)
27. ایجاد دهکده جهانی جهت اینکه همه را مطیع هوی و هوس خود کنند:
وَ لَن تَرْضىَ عَنکَ الْیهَودُ وَ لَا النَّصَارَى حَتىَ تَتَّبِعَ مِلَّتهَم قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الهُْدَی وَ لَئن اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُم بَعْدَ الَّذِى جَاءَکَ مِنَ الْعِلْم مَا لَکَ مِنَ اللَّهِ مِن وَلی وَ لَا نَصِیرٍ
یهود و نصارى هرگز از تو راضى نمىشوند مگر وقتى که از کیش آنان پیروى کنى بگو تنها هدایت، هدایت خدا است و اگر هوى و هوسهاى آنان را پیروى کنى بعد از آن علمى که روزیت شد، آن وقت از ناحیه خدا نه سرپرستى خواهى داشت و نه یاورى. (28)
28. در حال کید وفریب:
إِن تمَسَسْکُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ إِن تُصِبْکُمْ سَیِّئَةٌ یَفْرَحُواْ بِهَا وَ إِن تَصْبرِواْ وَ تَتَّقُواْ لَا یَضُرُّکُمْ کَیْدُهُمْ شَیْا إِنَّ اللَّهَ به ما یَعْمَلُونَ محُیط. اگر خیرى به شما برسد آنها ناراحت مىشوند و اگر مصیبتى برسد خوشحال مىگردند و شما اگر صبر کنید و از خدا بترسید، کید آنها هیچ ضررى به شما نمىزند که خدا به آنچه مىکنید، احاطه دارد. (29)
نتیجه گیری:
هر چند ماهواره شبکه های علمی ومورد استفاده دارد اما نباید غافل بود که اکثر شبکه های ماهواره ای اهدافی جز تسخیر وتخریب وتباهی انسانها وبه انحطاط و انحراف کشاندن آنها وفرهنگها و آداب ورسوم ها و تبدیل به دهکده جهانی عاری از معنویت ندارد.
چهار راهکار مهم مبارزه با مفاسد ماهواره:
1-آشنایی خانوادها با احکام شرعی در باره ماهواره (احکام نگاه)
2-آگاهی دادن مردم به آسیبهای ماهواره و اهداف آن
3- جا یگزین کردن برنامه های متنوع
4-دعوت به تقوی ومعنویات
پی نوشت:
1- تحف العقول ص 17
2- وسائل الشیعه ج 12 ص 234
3- خصال ص 277
4- بقره آیه 169
5- کافی 5 ص 554
6- کافی 5 ص 559
7- وسائل الشیعه ج 20 ص 106
8- کافی ج 2 ص 320
9- بحار الانوار ج 75 ص 83
10- وسائل الشیعه ج ج 20 ص 106
11- کافی ج 7 ص 182
12- علل شرایع ج 2 ص 348
13- نور آیه 19
14- تحریم آیه 6
15- ره توشه ص 303
16- میزان الحکمه ج 2 ص 909
17- ص آیه 26
18- نهج البلاغه خ 109 ص 160
19- علق آیه 6
20- بحار الانوار ج 2 ص 30
21- طه آیه 124
22- توبه آیه 65
23- نساء آیه 83
24- منافقون آیه 4
25- توبه آیه 47
26- توبه آیه 45
27- بقره 109
28- بقره 120
29- آل عمران آیه 120
منابع:
1. قرآن
2. الکلینی، ابو جعفر محمد، الکافی، دار الکتب الاسلامیه، چاپ تهران، بی تا، 1375
3. ابو جعفر محمد بن علی بن الحسین بن بابویه القمی، الخصال، بیروت، موسسه الاعلمی، الطبعه الاولی،1410 ق
4. الحسن شعبه الحرانی، تحف العقول عن آل الرسول، تهران، اسلامیه،1402 ق
5. بابویه القمی ابو جعفر، علل الشرایع، بیروت، دار احیاء التراث، الطبعه الاولی،1408 ق صبحی الصالح، نهج البلاغه، قم، دار الهجره، بی تا.
6. عاملی، حر، وسایل الشیعه الی تحصیل مسایل الشریعه، چاپ تهران، مکتبه الاسلامیه، بی تا.
7. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، انتشارات موسسه وفا، بیروت، سال انتشار 1404 ق
8. محمدی ری شهری، محمد، میزان الحکمه، مؤسسه دار الحدیث الثقافیه، الطبعه الثانیه،1377 ش.
9. محسنی علی اکبر، ره توشه، قم، انتشارات رشید، چاپ اول، 1388
منبع: محمود قربانی - راسخون